از تعطیلی در تعطیلات تابستانی انجمنحجتیه، سال‌ها می‌گذرد و با این حال، معضل انجمن همچنان پابرجاست و خطر در کمین اعتقادات تشیع. شاید از همین‌روست که میان این همه هیاهوی فرقه‌های متلون، انجمن کماکان موضوعی برجسته و نیازمند تأمل چندباره می‌گردد. پس از بازگشت شکوهمند معمار کبیر انقلاب اسلامی به ایران در بهمن 1357، مؤسس انجمنحجتیه (شیخ محمود حلبی) خدمت ایشان رسید و مراتب ارادت انجمنحجتیه و آمادگی خدمت به انقلاب را از طرف خود و انجمن به ایشان ابراز نمود، اما امام‌خمینی(ره) با اطلاع کامل از پیشینه انجمنحجتیه و با قاطعیتی مثال‌زدنی، دست رد بر سینه وی زده و فرمودند: «همان‌ها که انقلاب کردند، انقلاب را حفظ می‌کنند.»(1)
اینکه چرا حضرت امام(ره) این‌گونه با او برخورد نمودند، چندان پیچیده نیست و هر کس کوچکترین اطلاعاتی از انجمنحجتیه و پیشینه آن داشته باشد، چنین برخوردی را بسیار طبیعی می‌یابد. انجمنی که از آغاز نهضت (15 خرداد 42) تا چند ماه پیش از بهمن 1357، همواره بر طبل تقابل با انقلاب می‌کوبید، دفاع از حکومت پهلوی را وظیفه خویش می‌دانست و هیچ‌گاه به این نظام، اعتقادی قلبی نداشته و ندارد، نباید بر این اسب زین‌شده نشسته و از انقلابی که برای آن کاری نکرده، کام‌گیری نماید.
البته امام راحل با بزرگواری هرچه تمام‌تر از فعالیت‌های این گروهِ مقابل نظام، جلوگیری نکرده و آنان بعد از انقلاب نیز کماکان به فعالیت‌های خویش ادامه می‌دادند اما با گذشت سال‌ها، تقابل انجمنحجتیه با نظام مقدس جمهوری‌اسلامی، نه‌تنها کم نشد که افزون نیز گشت، چون علاوه بر عدم اعتقاد به انقلاب -با توجه به دکترین و مبانی غلط خود که هر حکومتی قبل از حکومت امام زمان(عج) را طاغوت می‌دانستند- کینه‌ای دیگر نیز به آن اضافه شده بود و آن بی‌توجهی حضرت امام(ره) به آنان، علیرغم اعلام آمادگی برای کمک به نظام بود.
به این ترتیب، انجمنحجتیه با رأفت اسلامی حضرت امام(ره) مانند بسیاری از گروه‌های دیگر در جامعه به فعالیت‌های خود ادامه داد و حتی با نفوذ در بسیاری از ادارات و ارگان‌ها(2) درصدد انتقامجویی برآمد، تا اینکه بنیانگذار انقلاب در 21 تیرماه سال 1362ه.ش (مصادف با عید فطر سال 1403ه.ق) در یک سخنرانی بسیار مهم با حضور مسئولان نظام و اقشار مختلف مردم، درباره انجمنحجتیه فرمودند:
«یک دسته دیگر هم که تزشان این است که بگذارید که معصیت زیاد بشود تا حضرت صاحب بیاید. حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید معصیت را بردارد، ما معصیت کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید. این دسته‌بندی‌ها را برای خاطر خدا اگر مسلمید و برای خاطر کشورتان اگر ملی هستید، این دسته‌بندی‌ها را بردارید و در این موجی که الآن این ملت را به پیش دارد میبرد، در این موج، خودتان را وارد کنید و بر خلاف این موج حرکت نکنید که دست و پایتان خواهد شکست.»(3)
واکنش انجمنحجتیه در برابر بیانیه حضرت امام(ره)
انجمنحجتیه بعد از این سخنرانی در یک تاکتیک زیرکانه با انتشار بیانیه‌ای، تعطیلی این انجمن را اعلام کرد.(4) در تحلیل این عکس‌العمل، چند نکته بسیار حائز اهمیت است:
1- زمان انتشار سخنرانی حضرت امام(ره) و شور انقلابی ملت، چاره دیگری برای انجمنحجتیه باقی نمی‌گذاشت، جز همین تاکتیک زیرکانه. زیرا آنان به خوبی می‌دانستند ایستادگی در مقابل این فرمایش، نتیجه‌ای جز شکستگی و خرد شدن در مقابل ملت را به ارمغان نخواهد داشت؛ همان سرنوشتی که دامان گروهک‌هایی مانند «منافقین» را گرفت.
2-این عکس‌العمل از سر انقیاد و تسلیم در مقابل حضرت امام(ره) نبود، بلکه شیخ محمود حلبی از روی اضطرار و دقیقاً مخالف با تبصره اول اساسنامه(5) تدوین‌شده توسط خود، ناگزیر به اتخاذ چنین تصمیمی گردید.
3- حضرت امام(ره) به هیچ عنوان از این تصمیم انجمنحجتیه رضایت نداشته و در جلسه‌ای فرموده بودند: «تعطیل، غیر از انحلال است. اینکه فایده ندارد. اگر فکر می‌کنند منظور، آن‌ها هستند، این کار اثری ندارد. آن‌ها که فاسد هستند، کار خودشان را می‌کنند.»(6)
4- انجمنحجتیه هرگز تعطیل نشد و همواره به فعالیت‌های خویش ادامه داده و می‌دهد. بهترین شاهد بر این مدعا نیز دو پیام مهم امام‌خمینی(ره) در سال 1367(پنج سال بعد از اعلام تعطیلی انجمنحجتیه)، خطاب به فقهای شورای نگهبان(7) و حوزه‌های علمیه کشور است.(8)
فعالیت‌های انجمنحجتیه بعد از رحلت امام خمینی(ره)
پس از رحلت جانسوز بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، انجمنحجتیه که دیگر سد بزرگ و رفیع حضرت امام(ره) را در مقابل خویش نمی‌دید، به تحرکات خویش افزود و طی سال‌های اخیر، همواره برنامه‌ها و فعالیت‌های گسترده خود را بدون تابلوی انجمنحجتیه ادامه داده‌است. انجمن در تمامی این فعالیت‌ها همواره نظام جمهوری اسلامی را به عنوان حکومتی «طاغوتی» فرض نموده و با همین رویکرد، اهداف و طرح‌های خود را در عرصه‌های مختلف(از تبلیغ چراغ‌خاموش گرفته تا کارشکنیهای مزورانه و خزنده) سامان می‌دهد.
نکته مهم اینکه، یکی از بزرگ‌ترین روش‌های مبارزه انجمنحجتیه در مقابل نظام جمهوری اسلامی، بهره‌گیری از تاکتیک نفاق است. آن‌ها در این راه چنان موفق عمل کرده‌اند که بسیاری از مسئولان را فریفته ظواهر مثبت خود ساخته‌اند، به‌گونه‌ای که آنان را به عنوان گروهی با اعتقادات خداپسندانه می‌شناسند که کاری به کار کسی ندارند، معارف دین را ترویج می‌کرده‌اند و امروز هم کارشان به تعطیلی کشیده شده و به کبریت بی‌خطری تبدیل شده‌اند؛ غافل از اینکه به تعبیر حضرت امام(ره) در منشور روحانیت، این مارهای خوش خط و خال، لحظه‌ای از ضربه زدن به انقلاب، کوتاهی نمیکنند.(9)
نهایتاً باید گفت، برق تسبیح و لحن وجیه آنانی که حقیقت دین را از درون مستحیل خود میسازند، بصیرت و کیاستی مؤمنانه می‌طلبد، چراکه در جریاناتی اینچنین، تفکر اصیل از جانب معتسفین، پنهان و آشکارا به مبارزه طلبیده می‌شود بی‌آنکه حتی مشخصه‌ای فیزیکی برای شناساییاش موجود باشد؛ و تنها با معرفت و مطالعه هرچه بیشتر در اندیشه و عمل آنان است که شناخت و تمیز، ممکن می‌گردد: «قَدْ فُتِحَ بَابُ الْحَرْبِ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ أَهْلِ الْقِبْلَهِ وَ لَا یَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ بِمَوَاضِعِ الْحَق: باب جنگ بین شما و بین اهل قبله (مسلمانان) باز شده است و نمی‌تواند این پرچم را کسی حمل کند مگر اینکه اهل بصیرت و صبر و شناخت مواضع حق باشد.»(10)
*پی‌نوشت:
- منتجب‌نیا، رسول، امام و حجتیه، سایت «پایگاه خبری جماران»، کد خبر:50147، 04/05/1393.
- روحانی، سیدحمید، نهضت امام‌خمینی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم، پاییز1374، ج۳، ص۱۸۸.
- صحیفه امام، ج17، ص 534.
- متن بیانیه انجمنحجتیه: «بسم الله الرحمن الرحیم»
اعضای محترم انجمن حجتیه مهدویه، خدمت‌گزاران آستان مقدس حضرت بقیه‌الله‌الاعظم ارواحنا لتراب مقدمه‌الفداه
با ابلاغ سلام و تقدیم مراتب مودت به اطلاع می‌رساند: روز سه‌شنبه ۲۱ تیرماه جاری (عید سعید فطر) رهبر عالیقدر انقلاب اسلامی، حضرت نایب‌الامام آیت‌الله العظمی امام خمینیمدظله‌العالی در بخشی از بیانات مبسوطه خویش فرمودند: «یک دسته دیگر هم که تزشان این است که بگذارید که معصیت زیاد بشود تا حضرت صاحب بیاید، حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید معصیت را بردارد ما معصیت کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید، این دسته‌بندی‌ها را برای خاطر خدا اگر مسلمید و برای خاطر کشورتان اگر ملی هستید، این دسته‌بندی‌ها را بردارید. در این موج خودتان را وارد کنید و برخلاف این موج حرکت نکنید که دست و پایتان خواهد شکست.»
در پی این فرمایش، شایع شد که طرف خطاب و امر مبارک، این انجمن است اگرچه به هیچ‌وجه افراد انجمن را مصداق مقدمه بیان فوق نیافته و نمی‌یابیم و در ایام گذشته به‌ویژه از زمانی که حضرت ایشان با صدور اجازه مصرف انجمن از سهم امام این خدمات دینی و فرهنگی را تأیید فرموده بودند، هیچ دلیل روشن و شاهد مسلمی که دلالت بر صراحت معظم‌له، به تعطیل انجمن نماید در دست نبود، مع‌ذلک در مقام استفسار برآمدیم. البته تماس مستقیم، میسر نبود لیکن برای تحقیق از مجاری ممکنه و شخصیت‌های محترمه موثقه و بنا به قراین کافیه محرز شد که مخاطب امام «معظم‌له» این انجمن می‌باشد؛ لذا موضوع توسط مسئولان انجمن به عرض مؤسسه معظم و استاد مکرم حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حلبیدامت برکاته رسید و فرمودند: «در چنین حالتی، وظیفه شرعی در ادامه فعالیت نیست. کلیه جلسه‌ها و برنامه‌ها باید تعطیل شود.»
علی‌هذا همان‌گونه که بارها کتباً و شفاهاً تصریح کرده بودیم، بر اساس عقیده دینی و تکلیف شرعی خود، تبعیت از مقام معظم رهبری و مرجعیت، حفظ وحدت و یکپارچگی امت و رعایت مصالح عالیه مملکت و ممانعت از سوءاستفاده دستگاه‌های تبلیغاتی بیگانه و دفع غرض‌ورزی دشمنان اسلام را برای ادامه خدمات و فعالیت مقدم دانسته، اعلام می‌داریم که از این تاریخ تمامی جلسات و خدمات انجمن تعطیل می‌باشد و هیچ‌یک مجاز نیست تحت عنوان این انجمن، کوچکترین فعالیتی بکنند و اظهارنظر یا عملی مغایر تعطیلی نمایند که یقیناً در پیشگاه خدای متعال و امام زمان «سلام‌الله علیه» مسئول خواهد بود. با این امید که تلاش‌ها و کوشش‌های صادقانه انجمن در سی‌ساله اخیر، مقبول ساحت قدس الهی و مرضی خاطر مقدس حضرت بقیه‌الله الاعظم ارواحنا فداه قرار گرفته باشد. از خدای متعال عزت و سربلندی مسلمانان، به ویژه شیعیان اثنی‌عشری و ذلت و سرافکندگی کافران و منافقان و طول عمر امام امت و پیروزی رزمندگان اسلام را خواستاریم. انجمن خیریه حجتیه مهدویه»
- تبصره ۱: موضوع و هدف انجمن، ثابت و تا زمان ظهور حضرت بقیه الله امام زمان «ارواحنا فداه»، لایتغیر خواهد بود، اما برنامه‌‌های آن با توجه به شرایط زمان و نیاز جامعه، می‌‌تواند بر اساس حفظ هدف ملی و رعایت مقررات این اساسنامه، تغییر و یا تعمیم شود.
- رحیمیان، محمدحسن، در سایه آفتاب، مؤسسه پاسدار اسلام، چاپ سوم، ۱۳۷۱، ص۲۲۹.
- حواستان را جمع کنید که نکند یک‌مرتبه متوجه شوید که انجمن حجتیهایها همه چیزتان را نابود کرده‌اند. من به شما آقایان علاقهمندم ولی لازم میدانم گاهی که مسئلهای را میبینم، تذکر دهم. والسلام علیکم و رحمهاللَّه و برکاته./صحیفه امام، ج21، ص: 615.
- آنقدر که اسلام از این مقدسین روحانی‌نما ضربه خورده‌است، از هیچ قشر دیگر نخورده است و نمونه بارز آن مظلومیت و غربت امیر المؤمنین- علیه‌السلام- که در تاریخ، روشن است. بگذارم و بگذرم و ذائقهها را بیش از این تلخ نکنم، ولی طلاب جوان باید بدانند که پرونده تفکر این گروه، همچنان باز است و شیوه مقدس‌مآبی و دین‌فروشی عوض شده‌است. شکست‌خوردگان دیروز، سیاست‌بازان امروز شده‌اند. آن‌ها که به خود اجازه ورود در امور سیاست را نمیدادند، پشتیبان کسانی شدند که تا براندازی نظام و کودتا جلو رفته بودند./ صحیفه امام، ج21، ص280.
- روحانیون وابسته و مقدس‌نما و تحجرگرا هم کم نبودند و نیستند. در حوزه‌های علمیه، هستند افرادی که علیه انقلاب و اسلام ناب محمدی فعالیت دارند. امروز عدهای با ژست‌مآبی، چنان تیشه به ریشه دین و انقلاب و نظام میزنند که گویی وظیفهای غیر از این ندارند. خطر تحجرگرایان و مقدس‌نمایان احمق در حوزه‌های علمیه، کم نیست. طلاب عزیز، لحظه‌ای از فکر این مارهای خوش خط و خال، کوتاهی نکنند، این‌ها مروج اسلام امریکاییاند و دشمن رسول‌الله./ صحیفه امام، ج21، ص: 278.
- نهج‌البلاغه، خطبه 173.