راه های برخورد موثر با فرقه های انحرافی و کاهش تاثیرات مخرّب آنان

خلاصه :

عصر حاضر عصر ظهور قارچ گونه فرقه ها و گروه های مختلف انحرافی است و عدم شناخت این فرقه ها و اطلاع از ماهیت آنان، گاه باعث می شود که افرادی نا آگاه به دام افتند و ضررهای مادی و معنوی بسیاری را متحمل شوند. یکی از امور مهمی که در برخورد با فرقه های انحرافی سنتی و نو ظهور باید مدّ نظر قرار داد، شناخت دقیق پیدایش و رشد یک فرقه و چرایی تثبیت و تداوم آن است، اگر این شناخت به دست آمد راه های مقابله با فرق انحرافی نیز راحت تر و موفق تر خواهد بود.

این مقاله به راهکاری های موثر برخورد با فرقه های سنتی و نو ظهور به جهت مقابله با آنان و کاهش آسیب هایشان خواهد پرداخت.

کلید واژگان : برخورد با فرقه، اصل آرامش، اصل لذت جویی، قوم گرایی، تولید محتوا،

مقدمه :

با گسترش فضای مجازی و وصل شدن تمام جهان به شبکه های مرتبط و به هم پیوسته و سرعت انتقال اخبار و اطلاعات، افراد و گروه های مختلف التقاطی و انحرافی نیز برای خود فرصتی مغتنم فراهم دیده و به ترویج تفکرات شخصی و گروهی و فرقه ای خود می پردازند، همین بسترِ مناسب برای انتقال افکار و آراء باعث شده است که گروه های مختلف به اسم آزادی و روشنفکری و فضای علم به تولید و ترویج افکار انحرافی و غیر علمی و ضد اخلاقی و ضد انسانی خود بپردازند و آن را کم کم به اسم اخلاق و علم و آزاد اندیشی به مردم بی اطلاع قالب کنند. کسی مخالف تضارب آرا و اندیشه نیست و جریان علم با همین اختلافات و بحث و گفت و گوها رشد می کند، ولی وقتی جریاناتی انحرافی بدون ضابطه و قاعده و با سوء استفاده از خواسته های اولیه بشری به دنیال انحرافات هستند، کار مشکل می شود و لذا باید با یک برنامه مناسب از اصل حقیقت دفاع کرد و عواملی که باعث جذابیت فرقه ها و پیوستن مردم و جوانان می شود را شناسایی و به روشی صحیح آن را در جامعه پیاده نمود. فرقه های انحرافی به خصوص فرقه های نوظهور با توجه به اصولی در فضای کنونی مشغول جذب افراد هستند، اصولی که بسیار مقطعی و کم عمق و خارج از ضوابط اخلاقی، روحی و اجتماعی بشر می باشد، و جریان حق می تواند با شناخت دقیق آن اصول به کار گرفته شده توسط فرقه ها، اصول اصیل و واقعی را با کیفیت بهتر و با دوام تر مناسب با حقیقت انسان که نشان گرفته از سرچشمه وحی است به جامعه معرفی نماید.

• معرفی اصولی که فرقه های انحرافی با تبعیت از آن به دنبال جذب هستند و ارائه راهکار های مناسب برای برخورد موثر با این فرقه ها:

طبق تحقیقات صورت گرفته، علت جذب فرقه های انحرافی تبعیت از اصولی است که به صورت استقراء ناقص در این مختصر معرفی می شود و قطعا موارد دیگری نیز می توان یافت و به این ها افزود. ما در این نوشتار سعی کردیم با ذکر مختصر اصول جذب فرقه های انحرافی و راهکارهای به روز را مناسب جامعه ایرانی اسلامی معرفی نماییم تا شاید جرقه ای در ذهن افراد دلسوز و مسئول برای پیگیری و اقدام مناسب باشد.

• اصل آرامش :

یکی از شعارهای فرقه های نوظهور و قدیمی، اصل آرامش است که فرقه ها با توجه به آن به دنبال جذب افراد هستند و یکی از مصادیق آن ترویج سبک های موسیقی های مختلف غربی و کره ای و … و عرفان های کاذب و بی مبنا و القای آرامش به افراد برای جذب آنان هستند.

راهکار :

جوان و نوجوان ما در عصر حاضر که دوره بروز انفجاری القاء مشکلات مختلف اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی و …  است به دنبال آرامش است و آرامش خود را در آنچه به اصطلاح «حال روحی او را خوب کند» می بیند، لذا گوش دادن به موسیقی و پیوستن به فرقه های عرفانی کاذب و مصرف مواد مخدر و … را در این رراستا تلقی کرده و به نظر آنها، افرادی می توانند به آنان آرامش ببخشد، در حالی که این امور بسیار زود گذر و مقطعی و ناپایدار است و عواقب و تبعات مخربی را از خود بر جای می گذارد که فرد و خانواده او و خانواده های مختلفی را که مرتبط با او هستند درگیر می کند. هر انسان عاقلی آرامش مقطعی را رها و به دنبال آرامش دائمی و پایدار می رود و این نیاز در دین ما قرار داده شده است.(1).

دین ما چون متناسب با فطرت بشر است برنامه های واقعی و پایداری برای آرامش بشر ارائه داده است که به برخی از آن موارد که جامعه ایرانی با آن انس بیشتری دارد اشاره می کنیم :

هیأت یا مجلس بزرگداشت اهل بیت علیهم السلام :

ما در مذهب تشیع ظرفیتی داریم به نام مجالس بزرگداشت عزا و شادی اهل بیت علیهم السلام؛ که اصطلاحا به هیأت و مجلس روضه معروف است، اگر مردم و مسئولین ما در این امر تلاش کنند و نوجوانان و جوانان را جذب هیئت ها نمایند، به جای گوش دادن به موسیقی می توان انس با مداحی های خوب و موثر را تجویز نمود و یا گوش دادن به سبک های دلنشین قرآنی را که چون با فطرت  انسان همخوانی دارد و هر انسانی را مجذوب خود می کند جایگزین موارد موسیقی های حرام و مبتذل نمود. هرچه  انس با هیأت در بین افراد جامعه ترویج یابد کم کم انس نوجوان و جوان با آهنگ های مختلف کم می شود و به این سمت و سوی با دوام سوق داده می شود و آرامش او یک آرامش حقیقی تر خواهد بود.(2)

برنامه های دسته جمعی فرهنگی :

یکی از برنامه های موثر در تربیت نوجوانان و جوانهای ما و سایر مردم، ایجاد برنامه های دسته جمعی مختلف فرهنگی مستمر است، ایجاد این گونه برنامه ها نشان داده است که در ایران موثر است و گروه های مختلف مردم بسیار بدان علاقه مند هستند. در همین رابطه می توان به حرکت عظیم مردم در ایام اربعین اشاره کرد که حدود ده سال است که دو ماه مردم را درگیر خود می کند و افراد زیادی در این ایام به عشق حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام به هر نحوی خود را درگیر کار امام حسین علیه السلام می کنند. از موارد دیگر اردوهای جهادی و راهیان نور است که نشان داده است ظرفیت های خوبی برای همراه کردن نوجوانان و جوانان دارد و متقاضی برای این کارها از بین قشر نوجوان و جوان زیاد است ولی متاسفانه چند سالی است که به خاطر سیاست های برخی دولت ها حرکت های شهدایی و جهادی کمرنگ شده است که جا دارد با قوت هر چه بیشتر برای اعتلای فرهنگی جوانان و نوجوانان با کم کردن مشکلات اداری و …. این کار انجام شود. مراسم  غدیر و امثال آن نیز که چند سالی است کل کشور را درگیر یک حرکت همگانی درون کشوری کرده و یک تجربه شادی دینی را به نمایش گذاشته است و با استقبال بسیار زیاد مردم روبرو شده است از همین مقوله است همچنین برنامه اعتکاف.

• اصل لذت جویی :

یکی از نیازهای غریزی انسانی لذت جویی است و بشر هر جا این لذت جسمی و غریزه لذت جویی را خوب و یا بد بتواند حاصل کند، بدان تمایل پیدا می کند، منتهی دین دایره لذت جویی را ضابطه مند نموده است و اجازه نمی دهد غریزه سرکش هوس ها و شهوت ها و لذت جویی ها از یک مسیر غیر اخلاقی و بی بند و باری و بی ضابطه ارضاء شود بلکه برای آن شرایطی را تعریف نموده است. عصر ما عصر فوران شهوت هاست و دشمن عمدا بر روی این نکته دست گذاشته است و هر روز آن را در انفعال ما شعله ور تر می کند، مساله برهنگی جامعه ایرانی و بی حجابی نیز در همین راستا تعریف می شود. برخی از فرقه های انحرافی همانند فرقه های شیطان پرستی و … با استفاده از این ظرفیت بشر که در جای صحیح خود باید به کار گرفته شود و با سخت شدن شرایط جامعه اسلامی ما، جوانان و نوجوانان بلکه بزرگسالان ما را به ورطه شهوات و لذت جویی های حرام و فرهنگ برهنگی و بی بند و باری و دوستی های حرام زن و مرد و …. کشانده اند، چیزی که این روزها دشمن در فضای مجازی مانند فضای اینستاگرام و تلگرام بسیار آن را ترویج می کند و مشخص است که دشمن با استفاده از اصل لذت جویی به دنبال جذب افراد مختلف به دام های شیطانی و انحرافات جنسی و اعتقادی است.

راهکار

راه جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی توجه به لذت های حلال افراد جامعه است که در راس آن تسهیل شرایط ازدواج در کشور است. متاسفانه با رسوخ فرهنگ غربی و فرهنگ چشم و همچشمی و بالا رفتن سن ازدواج دختران و هجوم بیش از اندازه بانوان در بحث استخدامی در مشاغل مختلف دولتی و غیر دولتی باعث شده که سن ازدواج بالا برود و میلیون ها نفر از دختر و پسر مجرد بمانند. از سوی دیگر سخت بودن شرایط ازدواج و مخارج آن و عدم حمایت های مناسب نهادهای حاکمیتی و دستگیری از زوج های جوان باعث شده است که به طور طبیعی جوانهای ما در سن مناسب نتوانند ازدواج کنند و سن ازدواج بالا رود و این روند افزایشی باعث گسترش فساد و فحشای اخلاقی و جنسی می شود و همین امر راهی برای پیوستن افراد به برخی فرقه های انحرافی و عوض شدن مسیر زندگی آنان می شود. راه نجات مردم به خصوص جوانان از چنگال گرگ های فحشاء و فساد جنسی، ترویج، تسهیل و حمایت حاکمیتی و عمومی از ازدواج و احیای فرهنگ زود ازدواج کردن و احیای روش سنتی پادر میانی در امر ازدواج و تلاش برای ازدواج دادن دخترها و پسرهایی است که گاه با تشویق بزرگترهای جامعه و زودون تفکرات غربی مثل اینکه : اول خانه، ماشین و شغل مناسب و لوازم مختلف زندگی و …داشته باش بعد ازدواج کن می توانند خیلی زود ازدواج کنند و خود را از بسیاری از خطرات نجات بخشند و آرامش لازم و حقیقی را در کنار همسر خود تجربه کنند.(3)

• اصل قوم گرایی (زبان و نژاد) :

برخی از فرقه های قدیمی و نو ظهورانحرافی از دیرباز با تحریک گسل های قومیتی همواره به دنبال جذب افراد بوده اند، این شعار که تو ترک هستی پس باید دینت و مذهبت چنان باشد، تو عرب هستی باید چنین باشی، تو فارس هستی و باید این آیین را داشته باشی، تو ترکمن هستی و …. از القائات دشمن در همین راستا است. بحمدالله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تفکرات قومیتی در ایران تا حدّ زیادی کمرنگ شده است ولی این شیوه قدیمی اکنون نیز بسیار مورد امید دشمنان و فرقه ها برای یارگیری است و برخی فرقه های منحرف همچون وهابیت بسیار سعی دارد در مناطق عرب زبان ایران این طور القاء کند که قوم عرب باید مذهب اکثر عرب ها داشته باشد و عرب زبان نباید مذهب فارسی زبانان را داشته باشد! و یا برخی فرقه های منحرف همچون بهاییت و تفکرات ایران باستان به دنبال یار گیری از مناطق مختلف کشور به خصوص فارس زبان های جنوب کشور هستند تا چنین القاء کنند که ایرانی جماعت نباید دین اسلام را که دین عربها هست به زعم آنها، بپذیرد و باید دین زردشت را و ادیان ایرانی را قبول کند (گرچه ایرانی بودن زردشت نیز محل تأمل و اشکال است) یا برخی فرقه ها در مناطق ترک نشین به دنبال جذب افراد با تفکرات پان ترکیسیم هستند، یا برخی فرقه های انحرافی به دنبال جذب هموطنان بلوچ و ترکمن هستند با برنامه های شوم قومیتی و مذهبی و ….

راهکار :

در رابطه با مقابله با گسترش یارگیری فرقه های انحرافی در مناطق قومی قبیله ای اولا: باید مبلغین بومی آن مناطق که مردم انس بیشتری با آنان دارند، روانه آن مناطق شوند و به صورت گسترده با توده های آلوده به تفکرات انحرافی ارتباط بگیرند و با شیوه های مختلف آنان را آگاه نمایند و اطلاعات عمومی مردم را در زمینه معارف دینی بالا ببرند تا وقتی موج های اینچنینی در آن مناطق می آید بتوانند از خود دفاع کنند یکی از راهکارهای کلیدی که اساتید فن در این چنین مواردی در مواجهه با رهبران و سرگروه ها و افراد شاخص تبلیغ کننده یک فرقه پیشنهاد می دهند سوال است، اگر در برابر جریان های انحرافی به خصوص رهبرانشان و افراد شاخص آنها که در منطقه ای به تبلیغ می پردازند انسان منفعل باشد، خوب آن فرقه با مطالب دروغ و غلط و تبلیغات کاذب، افراد بی اطلاع آن جا را جذب می کنند، ولی اگر ما مردم را عموما از موضوعات آگاه نمودیم و به سلاح سوال پرسیدن مسلح نمودیم،کم کم وقتی ببینند مردم اطلاعاتی دارند و زیر بار نمی روند و با سوال پرسیدن بساط آنان در معرض بی اعتنایی و نابودی است، جمع می کنند و می روند و فشار تبلیغاتی از آن منطقه کم می شود. یکی از اساتید تعریف می کرد منطقه ای در کشور، مشترک بین شیعه و سُنّی بود و برخی از مبلغین وهابی با یک برنامه از پیش تعیین شده به دنبال ترویج تفکرات وهابی در بین اهل سنت بودند و همین کار را می کردند، کم کم کار به جایی رسید که شیعیان آن منطقه نیز تحت تاثیر تفکرات وهابی قرارگرفته و از برخی نهادهای حوزوی و دینی تقاضای روحانی شیعه داشتند، برخی از روحانیون شیعه نیز به آن منطقه رفته و سطح عمومی علمی مردم را در زمینه هایی که مورد بحث و اشکال وهابیت بود تقویت کرده بودند و به مردم آن منطقه گفته بودند که حالا بروید و از مبلغین وهابی سوال بپرسید که چرا این اشکالات در تفکرات و عقیده وهابیّت وجود دارد و به چالش بکشید، بعد از مدتی مبلغین وهابی از آن منطقه فراری شده بودند و خواهش کرده بودند که مبلغین شیعه نیز به آن منطقه دیگر نیایند!

• اصل جذب تبلیغاتی :

یکی از اصول فرقه های سنتی و نوظهور کنونی تبلیغ زیاد است، از قدیم نیز این گونه مرسوم بوده است که اگر دین و مذهبی قدرت تبلیغ بیشتری داشته است پیروان بیشتری نیز توانسته است جذب کند، امروزه نیز هزاران شبکه ماهواره ای و هزاران کانال مشغول تبلیغ برای جذب هستند. برخی از فرقه های انحرافی به خاطر وضع خوب مالی و حمایت های برخی دولت ها از آنها چند سالی است که فعالیت های گسترده ای دارند و افرادی را جذب و افرادی را متزلزل نموده اند و درگیر شبهاتی کرده اند، توجه کنید که مبنای این تبلیغات بحث های علمی و منطقی نیست بلکه صرفا در آمیختن حق و باطل و کوبیدن رقیب دینی و مذهبی و سوق دادن افکار عمومی به سمت خود است. در برابر این حجم تبلیغاتی که در عصر حاضر متاسفانه اجتناب ناپذیر است و هر فردی در منزلش هم زمان می تواند با افکار مختلفی آشنا شود  راهکارهایی به نظر می رسد از جمله :

راهکار عمومی : یکی از مشکلاتی که ما در ایران با وجود گسترش فضای مجازی با آن روبرو هستیم، اطلاعات ضعیف عموم جامعه از مباحث مختلف دینی و سیاسی و اجتماعی و … است؛ یعنی عمق اطلاعات کم هست و نیاز است که تقویت شود تا در شرایط مختلف فتنه و بحران این کم بودن اطلاعات موجب تحلیل های اشتباه و اقدامات اشتباه نشود. مردم ما مردم خوبی هستند و بصیرت خوبی دارند، این که می گوییم اطلاعات عموم کم است به خاطر شبهات انفجاری و تبلیغات بسیار زیاد است که بعضا مشاهده می شود متناسب با فضای انفجاری تبلیغات علیه دین و مذهب و حاکمیت ، ما از جواب دادن عقب می مانیم و عموم مردم زود به زود توجیه نمی شوند. تقویت اطلاعات عمومی مردم در زمینه دین، مذهب و معارف و به خصوص یاد دادن شیوه های صحیح مناظره و گفتگو با افراد مذاهب دیگر و فرقه های انحرافی به افرادی که خصوصا درمناطق آلوده به اصطلاح درگیر فرقه ها هستند، کمک می کند تا مدیریت کنند و به راحتی مجذوب فرقه و گروهی نشوند بلکه با توانمندی علمی خود بساط افراد منحرف را جمع کنند. از این امور مهم نباید غفلت کرد و همین روش های بعضا ساده آموزش دادن عمومی، گاهی می تواند بساط یک فرقه را جمع کند. باید برای برچیده شدن تفکرات فرقه ای، به خصوص در فضای رسانه ای نیز برنامه داشت و پول خرج کرد و منفعل نبود وگرنه بساط ما را جمع خواهند کرد و اگر مساله به غفلت بگذرد وقتی از خواب غفلت بیدار شویم دیگر دیر است. به نظر می رسد تقویت اطلاعات عمومی جامعه باید در چند سطح دنبال شود و همه موارد ذکر شده طی رصد های میدانی که صورت گرفته، بیان می شود. گرچه مشاهدات ناقص است، ولی مشت نمونه خروار است و مسئولین محترم فرهنگی جدّا باید خطر فرقه های مختلف را در کشور دست کم نگیرند.

سطوح آموزش عمومی در کشور:

خانواده :

 یکی از مهم ترین نهادهای تعلیم عمومیِ دینی به افراد جامعه در مرحله اول بلکه در کنار تمام مراحل دیگر خانواده است، فرزندی که از بچگی تحت تعلیم پدر و مادر قرار بگیرد هم احکام دین و هم معارف دینی را یاد می گیرد و این تعلیمات در مراحل مختلف سِنّی بسیار می تواند به او کمک کند، در یک پایش دبستانی و متوسطه اول (راهنمایی ) از دانش آموزان مختلف سوال شد که نماز را در کجا یاد گرفتید؟ نود درصد می گفتند خانواده و دانش آموزانی که نماز را بلد نبودند مشخص بود که در خانواده کسی نبوده است که به آنها آموزش بدهد به همین سبب خانواده نقش محوری مهم دارد و حاکمیت و نهادهای مختلف باید برای خانواده ها برنامه های آموزشی دینی داشته باشند، روش های نوین آن باید متناسب با عصر حاضر طراحی شود تا خانواده ها برای فراگیری این امور میل و رغبت داشته باشند. ناگفته نماند نقش خانواده در تمام مراحل زندگی در رصد فرزند و پاسخگویی به شبهات او و مشکلات اعتقادی و کاستی های دینی و معارفی و احکامی او بسیار موثر است، پس خانواده اولین مرحله مهم است که تا آخر در کنار فرد می تواند نقش یک منبع دلسوز آموزشی تربیتی فرهنگی باشد و او را از دست بسیاری از ناهنجاری ها از جمله پیوستن به فرقه های انحرافی نجات دهد. بسیاری از مشکلات دانش آموزان ما و مشکلاتی که بعدا در اجتماع پدید می آورند سرمنشأ آن خانواده است.

مدرسه:

مرحله دوم آموزش عمومی مدرسه است که باید برنامه های موثر تر و کاربردی تری در آن تدارک دیده شود، در یک پایش دانش آموزی در برخی مدارس دولتی متاسفانه مشاهده شد که دانش آموزان در بحث های نماز و معارف و احکام بسیار ضعیف هستند و ابراز داشتند که در مدرسه آموزش موثری به آنان داده نشده است، البته ناگفته نماند معلمین و مدیران موفقی هم داریم که تلاش های شخصی زیادی در جهت تربیت دانش آموزان به کار گرفته اند و نتیجه های خوبی به بار آورده است و مدارس برخی شهرها و کلان شهر ها بسیار دانش آموزان موفقی تربیت نمودند، ولی باید گفت عموما برنامه های آموزش و پروش جای بازنگری دارد و در درجه اول آموزش و توجیه معلمین و دبیران مدارس بسیار جای کار دارد، گاهی اوقات کوتاهی نهاد های بالادستی، گاهی اوقات کوتاهی مدیران کل، گاهی اوقات کوتاهی مدیران شهرستانی و گاهی اوقات کوتاهی معلمان و دبیران همه و همه دست به دست هم می دهد و چنین نتایجی را به بار می آورد، این معضل در مدارس روستاها و شهرهای کوچکتر بیشتر دیده می شود. کوتاهی در بی سوادی دانش آموزان مسلمان در زمینه قرآن و احکام و معارف از طرف هر نهاد و شخصی باشد قابل قبول نیست وآینده افراد را نابود خواهد کرد و آنان را بسیار در برابر مشکلات اعتقادی و شبهات آسیب پذیر می کند.

مساجد :

فرض کنید خانواده و مدرسه ما در امر آموزش های عمومی معارف و احکام و اخلاق کوتاهی کرده اند، یکی از مکان هایی که بازه سِنّی 7تا 11سال به آن تردّد دارد و می تواند خلاء کوتاهی های خانواده و مدرسه را جبران کند، مسجد است، مسجد باید بستر حضور و رشد و تعلیم و آموزش باشد و در درجه اول باید اهتمام ویژه به خردسالان و نونهالان بدهد و بستر حضور گسترده آنان را فراهم سازد، ولی متاسفانه سالهاست که مساجد ما عموما از این مدار خارج شده است و به خصوص بعد از کرونا با یک پدیده وحشتناک تعطیلی مواجه بوده ایم، این را ما نمی گوییم مشاهدات میدانی و مردم می گویند، مساجد ما متاسفانه سالهاست که آن شور و نشاط مسجدانه خود شبیه آنچه در ایام انقلاب و زمان دفاع مقدس تجربه کردیم را ندارد و در بعضی نقاط خالی از نونهال و نوجوان شده است، منظور ما از این حرف قطعا مساجد فعالی که در کشور هست را در بر نمی گیرد، ولی عموما آنچه دیده ایم حضورِ کم دانش اموزان در مساجد است و علت آن بی برنامگی، روی خوش نشان ندادن مسئولین مسجد، و امور دیگر است. گاهی یک مربی خوب، یک روحانی دلسوز، یک فرد دغدغه مند، یک هیئت امناء دلسوز  می تواند با شیوه های مختلف بچه ها را جمع و به آنها آموزش دهد، نا گفته نماند مساجد تنها محل آموزش کودکان نیست بلکه می تواند محلی برای آموزش نوجوانان و جوانان و بزرگسالان ما هم باشد.

دانشگاه :

محیط دانشگاه یکی از محیط های فرهنگی خوب برای رشد جوانان این مملکت است و وجود نهاد های تاثیرگذاری چون بسیج دانشگاه و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری(مدّ ظلع العالی) می تواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد و جوانان عزیز مسلمان را در یک دوره چهارساله بیش از پیش نسبت به دین و اعتقادات و کشور دلگرم تر نماید، دانشگاه محل تضارب آراء و بحث و گفتگو است و نباید برنامه های فرهنگی بیست سال قبل هنوز در دانشگاه اجرا شود و نیاز است که با توجه به گسترش فضای رسانه ای، کارهای فرهنگی مخصوص دانشجویان نیز به روز شود و خطرات مختلف اعتقادی، سیاسی و اجتماعی بیش از پیش برای دانشجویان بیان و به آنان آموزش داده شود، خیلی از افرادی که راه حق را پیدا می کنند در دوران دانشگاه و ارتباط با افراد دیندار و بصیر بوده است و برعکس. حرکت های دسته جمعی نشأت گرفته از تفکرات اصیل اسلامی  و شیعی در بین دانشجویان باید انجام شود، حرکاتی مثل: اردوهای جهادی دانشجویان و افراد متخصص، راهیان نور دانشجویی، و …بیش ازپیش باید گسترش یابد.

هیأت ها :

یکی از مکان هایی که از قدیم محل تجمع پیروان و دوستان اهل بیت علیهم السلام بوده است و حرفهایی که در جاهای دیگر بیانش معذوریت داشته است در  اینجا بیان می شده است و محلی برای ارتقای مبانی اعتقادی و سیاسی و ایمانی بوده است؛ هیأت است، طبق نقل های معتبری که از حضرات معصومین علیهم السلام رسیده است آنان علاقه خود را به برگزاری مجالسِ ذکر فضائل اهل بیت علیهم السلام و مسائل امامت و ولایت و معارف دین ابراز داشته اند. هیأت در عصر حاضر در ایران یک ظرفیت بسیار مهم است که همچون آهن ربا جذب کننده طیف های مختلف مردمی است، افرادی که در مناسبت ها، مکان و زمان های دیگر جمع کردنشان بسیار مشکل است به راحتی در هیأت حضور می یابند، از قشر کودک و نونهال و نوجوانان گرفته، تا زن، مرد، پیر، جوان و طبقه ضعیف و متوسط و ثروتمند و ….البته باید با روش هایی ایجاد جذابیت کرد تا عموم افراد جامعه رغبت کنند و به این مجالس پرشورتر حضور یابند. باید از این فرصت ها استفاده کرد و مشکلات جامعه اسلامی و شیعی و ایرانی را در این مجالس مقدس برای مردم بیان کرد و مردم را توجیه و دلهای مومنین را گرم نگه داشت و آنان را در برابر خطراتی که ممکن است در اجتماع برای آنان باشد آگاه نمود، یکی از این مباحث که در هیأت ها بسیار جای بحث دارد، شبهاتی است که در حوزه عقاید و معارف شیعه و امور دیگر سیاسی و اجتماعی توسط جریان های منحرف در رسانه هایشان بیان می شود و به گوش مردم می رسد و ممکن است برای مردم شبهاتی ایجاد کند و افرادی را متزلزل کند. خیلی از رسانه های رسمی کشور ممکن است به هر دلیل نتوانند مشکلات و مسائل درگیر و آسیب های جامعه ایرانی را بیان کنند ولی مذهب شیعه و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام این مکان خودمانی و خاص به اسم هیأت یا مجلس روضه برایشان فراهم است و باید مشکلات را به جدّ در آن محافل، آسیب شناسی و مردم را به سلاح علم وآگاهی و بصیرت مجهز کرد.(4)

حرم های مقدس امامزادگان در کشور:

این مکان ها به فرموده بزرگان علما باید قطب فرهنگی و محل ترویج معارف حقه اهل بیت علیهم السلام باشد و چون افراد مختلف با سلایق و روحیات مختلف برای زیارت می آیند، شایسته است این حرم ها، روزانه برنامه داشته باشند و تبلیغ دین و مذهب داشته و جدیدترین برنامه های تبلیغی را آنجا پیاده نمایند و مردم را از اموری که مناسب است آگاه شوند آگاه کنند. هم اکنون چند حرم مقدس بزرگ در کشور مثل آستان قدس رضوی علیه السلام و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها، حرم شاهچراغ علیه السلام و مسجد مقدس جمکران و حرم شاه عبدالعظیم حسنی علیه السلام، روزانه برنامه های فرهنگی مختلفی دارند و زائران حظّ وافری در کنار زیارت از آن برنامه ها می برند، این حرکت باید در سطح وسیع تری در حرم امامزادگان کشور گسترش یابد، وقتی عموم مردم توجیه شدند جریان یارگیری فرقه ای کند می شود.

پادگان ها و سربازخانه ها :

سرباز خانه ها و پادگان ها از آن جهت که تقریبا صد درصدجمعیت آن جوان است بسیار حائز اهمیت است، در این مکان ها افراد مختلفی هستند از نقاط مختلف کشور با نژادهای مختلف دارای درجات اعتقادی مختلف و تربیت مختلف، چون هر کدام در خانواده ها و محیط های متفاوتی رشد کرده اند ولی از آن جهت که جوان هستند و تاثیرپذیری آنان بسیار زیاد است می توان به تاثیر پذیری آنان و آموزش پذیری آنان امیدوار بود، آنچه متاسفانه دیده می شود یک غفلت و کم کاری در وانهادن تربیت اعتقادی و فرهنگی قشر سرباز است که امیدواریم مسئولین نظامی و حاکمیتی در این زمینه همت بیشتری به خرج دهند و زمینه تعالی معنوی جوانان را در این برهه حساس فراهم کنند، البته گفتنی است که باید مبلغینی با جاذبه تبلیغی زیاد و محتوای جوان پسند تربیت کرد و روانه این مکان ها نمود، چون محیط به گونه ای است که می طلبد تبلیغ در این مکان ها متفاوت باشد.آموزش نماز و احکامِ مخصوص جوانان و یاد دادن معارف اولیه شیعه و اسلام بسیار نیاز است.( 5 )

محیط های عمومی کارگری و خدماتی :

محیط های کارگری که مجموعه ای از افراد جامعه را در خود جای داده است و شامل افراد تحصیل کرده و فرهیخته و متخصص نیز می شود بعضا به خاطر ارتباط با شبکه های مجازی دچار شبهات شده و به دلیل موقعیت جمعی، خیلی زود این شبهات به دیگر همکاران نیز سرایت می کند. خوب است نهادهای فرهنگی برنامه های متناسب با این محیط ها نیز تدارک دیده و بدنه عمومی مردمی که در این محیط ها مشغول کارند، در کنار کار با برخی مباحث نیز آشنا نمایندکه یک نمونه برنامه داشتن برای چنین محیط هایی،حضور مبلغ دینی است که می تواند موثر باشد.

فضای مجازی و تولید محتوای مختلف :

یکی از دوستان چند سال قبل تعریف می کردند که در دوران نوجوانی در فضای مجازی روزانه درگیر شبهات زیادی بودم و هر چه در اینترنت جستجو می کردم جایی که به شبهات من به صورت مناسب جواب بدهد پیدا نمی کردم، تا اینکه با یک سایت خوب که زیر نظر فردی محقق و دانشمند اداره می شد و در زمینه پاسخ گویی به شبهات کار می کردند آشنا شدم، آن سایت مرا نجات داد وگرنه الان فردی گمراه بودم.

یکی از وظایف کنونی تمام دلسوزان و محققین و بزرگان و علما و دانشمندان و فرهیختگان و دانشگاهیان در هر سطحی هستند باید تولید محتوا و پخش آن در فضای مجازی باشد، هر کس به هر مقدار و هر شیوه جدید و نو و تازه که می تواند در زمینه های مختلف اعتقادی و سیاسی و اخلاقی و فرقه های انحرافی و معضلات اجتماعی و … باید تولید محتوا نماید و در فضاهای مجازی منتشر کند و فکر نکند که مثلا در این زمینه ها کار شده است؛ بله کار شده است ولی وجود پاسخ های مختلف و محتواهای گوناگون امری مطلوب است. هر مقدار فرهیختگان ما تولید محتوا کنند و پخش کنند مورد نیاز است و ضرورت دارد و باعث می شود جواب شبهه در دسترس تر باشد و جوان ما با یک جستجوی ساده خود را از یک خطر گمراهی و انحراف نجات بخشد. هر که می تواند باید کانال بزند و محتوای مورد نیاز را ارائه دهد، برخی از نهادها و افراد ذی صلاح باید هزینه کنند و انواع و اقسام سایت های مذهبی و دینی و معارفی ایجاد کنند و محتوا تولید کنند، الان دشمنان ما حتی پی دی اف کتاب هایشان نیز به صورت گسترده در سایت ها و کانال ها قرار می دهند، در سطوح مختلف کتاب الکترونیک تولید و در اختیار مخاطبان قرار می دهند، پس هر کسی می تواند بایستی معارف را در قالب های هنری و جذاب و جوان و نوجوان پسند ایجاد کند و جامعه مورد هجوم را از دست شیاطین نجات بخشد.

این همانی است که امام معصوم(ع) فرمود: آنانی که دوستان ما را از دست نوچه های ابلیس و نواصب با جواب دادن به شبهاتشان نجات می بخشند آنها پیش خداوند برترین افراد هستند.(6)

رسانه ملّی :

رسانه ملی باید با رعایت ضوابط سازمانی خود به بحث شبهات فرقه های مختلف فعّال در کشور ورود جدی داشته باشد و به مردم آموزش دهد. چیز یکه متاسفانه به صورت جدّی دیده نمی شود و انتظار می رود رسانه ملّی که تاثیر زیادی در سطح جامعه دارد و حدود هفتاد درصد مردم آن را می بینند و از آن خط می گیرند، بیشتر تلاش کند و از رویه تکراری و محافظه کاری های بی مورد که در برخی موارد به ضرر جبهه حق تمام می شود، پرهیز نماید. هم اکنون فرقه های مختلفی همچون بهائیت، عرفان های کاذب، داعش و وهابیت و جریان های سلفی تند رو به اسم اسلام و …  بر علیه شیعه و سنی مشغول فعالیت هستند و چون ظرفیت رسانه ملّی، میلیونی است باید جهت نجات مسلمانان شیعه و سنی از دست این فرقه های منحرف که مجهز به رسانه های قوی هستند و تبلیغات زیادی علیه مسلمین دارند، دست به کار شود و کم کاری در این زمینه  با بهانه برخی حساسیت های بی اهمیت، به صلاح نیست، چون که فرقه های منحرف موجود، هم اعتقادات اهل سنت را از یک مسلمان معتدل سنی به گرایش های وهابی و سلفی تغییر می دهند و هم به دنبال تزلزل و تخریب مبانی شیعه هستند که باید از یک سخنگاه ملّی جواب داده شود.

• اصل مالی :

بیکاری برای یک جامعه آفت است و اگر عقبه و بدنه یک جامعه بیکار شد هزاران مشکل برای آن جامعه ایجاد می شود، بیکاری محلی مناسب برای رشد قارچ گونه فرقه هاست و مشاهده می شود که عموما این فرقه ها در حاشیه شهرها و مناطق فقیر نشین جذب های بهتری دارند و دلیلش هم مشکلات معیشتی و اقتصادی و ضعیف بودن بسترهای فرهنگی است و امروزه با رشد شبکه های مجازی و حضور افراد در آن شبکه ها، امکان جذب افرادی که شغل درستی ندارند و درگیر بیکاری هستند و وضع معیشتی نابسامانی دارند بیشتر است.

راهکار :

باید جریان کسب و کار در کشور تسهیل گردد و نیاز است که بازنگری شود و زمینه ایجاد شغل های مختلف و کسب و کار های کوچک و بزرگ تسهیل شود.

ایده پردازی در زمینه ایجاد شغل نیز می تواند بستری خوب برای شکل گیری شغل های مختلف باشد.

کسب و کار های دانش بنیان زمینه مناسبی برای اشتغال در عصر حاضر است.

استنادات :

الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (1).

[ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﮕﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ] ﻛﺴﺎﻧﻲ [ ﻫﺴﺘﻨﺪ ] ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﻝ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺧﺪﺍ ﺁﺭﺍم ﻣﻰ  ﮔﻴﺮﺩ ، ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ! ﺩﻝ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺧﺪﺍ ﺁﺭﺍم ﻣﻰ  ﮔﻴﺮﺩ .(٢٨ الرعد)

( 2) امیرالمومنین علی علیه السّلام فرمودند:

إنَّ حَدِیثَنا یُحیِی القُلُوبَ؛

به راستی که حدیث ما (اهل بیت) دلها را زنده می‌کند (بحارالأنوار)

(3) وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ

ﻭ ﺍﺯ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ [ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺭﺑﻮﺑﻴﺖ ]ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﻫﻤﺴﺮﺍﻧﻲ ﺁﻓﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭﺷﺎﻥ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻳﺎﺑﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ; ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺩﺭ ﺍﻳﻦ [ ﻛﺎﺭ ﺷﮕﻔﺖ ﺍﻧﮕﻴﺰ ] ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﻰ  ﺍﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ،(٢١ ، الروم)

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:  اذا تزوج الرجل احرز نصف دینه

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است

مستدرک الوسائل، ج 14، ص 154

(4)عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِفُضَیْلٍ : « تَجْلِسُونَ وَ تُحَدِّثُونَ ؟» قَالَ: نَعَمْ، جُعِلْتُ فِدَاکَ. قَالَ: «إِنَّ تِلْکَ اَلْمَجَالِسَ أُحِبُّهَا، فَأَحْیُوا أَمْرَنَا یَا فُضَیْلُ ، فَرَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَحْیَا أَمْرَنَا. یَا فُضَیْلُ ، مَنْ ذَکَرَنَا – أَوْ ذُکِرْنَا عِنْدَهُ – فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ مِثْلُ جَنَاحِ اَلذُّبَابِ، غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ کَانَتْ أَکْثَرَ مِنْ زَبَدِ اَلْبَحْرِ (قرب الاسناد)

(5)عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلْخَالِقِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لِأَبِی جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلِ وَ أَنَا أَسْمَعُ أَتَیْتَ اَلْبَصْرَهَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ کَیْفَ رَأَیْتَ مُسَارَعَهَ اَلنَّاسِ إِلَى هَذَا اَلْأَمْرِ وَ دُخُولَهُمْ فِیهِ قَالَ وَ اَللَّهِ إِنَّهُمْ لَقَلِیلٌ وَ لَقَدْ فَعَلُوا وَ إِنَّ ذَلِکَ لَقَلِیلٌ فَقَالَ عَلَیْکَ  بِالْأَحْدَاثِ فَإِنَّهُمْ أَسْرَعُ إِلَى کُلِّ خَیْرٍ

(6) الإمامُ الهادیُّ علیه ‏السلام : لَولا مَن یَبقى بَعدَ غَیبَهِ قائمِنا علیه ‏السلام مِنَ العُلَماءِ الدّاعینَ إلَیهِ ، و الدالّینَ عَلَیهِ ، و الذابّینَ عَن دینِهِ بِحُجَجِ اللّه‏ ، و المُنقِذینَ لِضُعَفاءِ عِبادِ اللّه‏ مِن شِباکِ إبلیسَ و مَرَدَتِهِ ، و مِن فِخاخِ النَّواصِبِ ، لَما بَقِیَ أحَدٌ إلاّ ارتَدَّ عَن دین الله و لکنهم الذین یمسکون ازمه قلوب ضعفآء الشیعه کما یمسک صاحب السفینه سکانها ، اولئک هم الأفضلون عند الله عزو جل (احتجاج )

امام هادى علیه ‏السلام فرمودند: اگر بعد از غیبت قائم ما علیه ‏السلام نبود وجود علمایى که به سوى او مى‏‌خوانند و به وجود او رهنمون مى‏‌شوند و با حجت‌هاى الهى از دین او دفاع مى‏‌کنند و بندگان ناتوان خدا را از دام‌هاى ابلیس و پیروان او مى‏‌رهانند و از دام های ناصبی‌ها نجات بخشند، کسی در دین خدا پا برجا نمی ماند و همه مرتد می‌شدند، ولی آنان رهبری دل‌های شیعیان ضعیف را با قدرت در دست می‌گیرند و حفظ می‌کنند، چنان که ناخدای کشتی، سکان و فرمان کشتی را نگاه می‌دارد؛ آنان نزد خدا والاترین انسان ها هستند

عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ‏ رَاوِیَهٌ لِحَدِیثِکُمْ یَبُثُّ ذَلِکَ فِی النَّاسِ وَ یُشَدِّدُهُ فِی قُلُوبِهِمْ وَ قُلُوبِ شِیعَتِکُمْ وَ لَعَلَّ عَابِداً مِنْ شِیعَتِکُمْ لَیْسَتْ لَهُ هَذِهِ الرِّوَایَهُ أَیُّهُمَا أَفْضَلُ قَالَ الرَّاوِیَهُ لِحَدِیثِنَا یَشُدُّ بِهِ قُلُوبَ شِیعَتِنَا أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ عَابِدٍ (الکافی )

معاویه بن عمّار گوید:از امام صادق(علیه السلام ) پرسیدم: شخصى حدیث شما را بسیار روایت مى کند. حدیث را در میان مردم مى گستراند و در دلهاى شیعیانتان استوار مى سازد و از آن سو، عابدى از شیعیان شماست که ویژگى روایتگرى بسیار را ندارد؛ کدام یک از این دو برترند؟ حضرت فرمود: آنکه حدیث ما را روایت مى کند و در میان مردم مى گستراند و حدیث را در دل هاى شیعیان ما محکم و استوار مى سازد، بالاتر از هزار عابد است.

( 7 ) رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای دام ظله العالی : از جمله‌ى چیزهایى که مردم را به بهشت نزدیک می کند، بهبود معیشت مردم است؛ کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا. (۱) جامعه‌اى که در آن فقر باشد، بیکارى باشد، مشکلات معیشتىِ غیر قابل حل وجود داشته باشد، اختلاف طبقاتى باشد، تبعیض باشد، شکاف طبقاتى باشد، حالت آرامش ایمانى پیدا نمی کند. فقر، انسانها را به فساد می کشاند، به کفر می کشاند؛ فقر را باید ریشه‌کن کرد. کار اقتصادى، فعّالیّت اقتصادى باید به‌طور جدّى در برنامه‌هاى مسئولین قرار بگیرد، که خب امروز بحمداللَّه مسئولین دنبال این چیزها هستند. فکرها را باید منتظم کرد، راه را باید درست تشخیص داد، درست باید حرکت کرد (الکافی).

بیانات در دیدار مردم استان ایلام در سالروز ولادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام – 1393/02/23

• منابع :
• قرآن
• کتاب کافی مرحوم شیخ کلینی رحمه الله علیه
• بحار الانوار مرحوم علامه مجلسی
• قرب الاسناد حِمیَری
• احتجاج مرحوم طبرسی
• مستدرک الوسائل
• سایت مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای