بسیاری از بابی شدگان اولیه از یهودیان مخفی و جدیدالإسلام بودند که حدود پنج سال قبل از آغاز فتنه بابیت تظاهر به اسلام کرده و با شروع جریان بابیت به او پیوستند. این افراد که در بین آن ها جاسوس های انگلیس نیز یافت می شود، نقش مهمی در ایجاد، گسترش و تثبیت بابیت و بهائیت ایفا کردند و پس از سال ها دوباره به آیین خود بازگشتند.
شاید ملاعبدالخالق یزدی، از بزرگترین یهودیان مخفی است که نقش او در تفکرات شیخی و همچنین در تثبیت و گسترش فتنه بابیت به برای ما روشن گردیده باشد.(1) اما او تنها یهودی مخفی نبود که برای فتنه در اسلام و گسترش فرقه های نوظهور بابیت و بهائیت تلاش کرد، بلکه تعداد بسیاری از بابی شدگان اولیه، از یهودیان مخفی و جدیدالإسلام بودند.
از این رو، یهودیان مشهد سال 1839 م، حدود 2400 نفر بودند (2) که اندکی پس از استقرار کمپانی ساسون در بوشهر و بمبئی و پنج سال پیش از آغاز فتنه بابیت در ایران، در 26 مارس 1839 م بطور دسته جمعی و بدون هیچ فشاری مسلمان شدند. بنا به اعتراف یهودیان، این گروهِ تغییر دین داده تا صد و ده سال بعد (از سال 1839 تا 1949)، عقاید خود را مخفی نگاه می داشتند. گروهی از این جدیدالاسلام ها به بابیت پیوستند و بعدها در گسترش بهائیت نقش مهمی ایفا کردند.(3)
در بین یهودیان مشهد، فردی به نام ابراهیم ناتان مطرح است که رهبری یکی از شبکه های جاسوسی انگلیس را به دست گرفت؛ او در سال آغازین فتنه باب به هند مهاجرت کرد. دایره المعارف یهودی تصریح می کند که ابراهیم ناتان رهبری یهودیان بخارایی، افغانی و ایرانی مقیم بمبئی را بر عهده داشت و نقش مهمی در جنگ اول انگلیس و افغان ایفا کرد.(4) این منابع از ابراهیم ناتان به عنوان مأمور اطلاعاتی انگلیس یاد کرده و از نقش او در انجمن یهودیان بغداد هم پرده برداشته اند.(5)
در کاشان و همدان و برخی شهرهای دیگر هم یهودیان مخفی یا جدیدالاسلام ها به بابیت و بهائیت گرایش پیدا کردند؛ صبحی مبلغ پیشین و منشی مخصوص عبدالبهاء در این باره می نویسد: «خاندان حکیم، بیخ و بن یهودی هستند… ولی هر دسته در کیشی فرو رفته اند… دکتر ارسطو پدر دکتر منوچهر و غلامحسین و برادرش لطف الله که نامش را بردیم، بهائی شدند و همه اینها در هر کیشی که خود نمایی می کردند، شور و جوش نشان می دادند ولی در خانه با هم یک دست و یگانه بودند.»(6)
یک یهودی صهیونیست به نام حبیب لوی، خاندان حکیم (که از خاندان های یهودی مخفی و با نفوذ در قاجار و پهلوی بوده و گروهی از آنان نیز به فتنه باب و بهاء دامن زدند) را از نسل حکیم سلیمان (یهودی مهاجر) می داند که در زمان فتحعلی شاه به ایران مهاجرت کرده است. اعقاب او به نام حکیم حق نظر و حکیم موشه، پزشک خصوصی ناصرالدین شاه شدند و شبکه گسترده نفوذ خود را در ایران تنیدند.(7)
آری؛ همانگونه که خدای متعال بیشترین عداوت و دشمنی با اسلام را از جانب یهود معرفی فرموده است: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَهً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا (مائده/82)؛ مسلّما سرسخت ترین مردم را در دشمنی با کسانی که ایمان آورده اند، یهود و مشرکان خواهی یافت.» یکی از شیوه های دشمنی یهود بدین صورت نمود پیدا کرده؛ یهودیان مخفی که با نفوذ و تظاهر سعی کردند از درون به اسلام ضربه زنند.
پی‌نوشت:
1- جهت مطالعه بیشتر، بنگرید به مقاله: ارتباط عبدالخالق یهودی با علی محمد باب
2- ژاله پیرنظر، آنوسی های مشهد، در فرزندان استر، به کوشش هومن سرشار، ترجمه مهرناز نصریه، ص 122.
3-اسدالله فاضل مازندرانی، تاریخ ظهورالحق، بی جا: مؤسسه ملّی مطبوعات امری، 132 بدیع، ج 8، ق 1، صص 252-251.
4- Walter joseph Fischel India in: Encyclopedia Judaica v 8 p 1357.
5- v 12 p 854-855. Ibid Nathan Mulla Ibrahim in Encyclopedia Judaica
6-فضل الله مهتدی، پیام پدر، صص 226-225.
7-حبیب لوی، تاریخ یهود ایران، تهران: کتابفروشی بروخیم، 1339 ش، ج 3، صص 743-753.