فرقه پژوهی برداشت از روشنا:
عصبیت و افراط، عناصری هستند که در صورت میدان‌دهی، تا سر حد ممکن به تاخت و تاز پرداخته و پیامدهایی اغلب ناخوشایند در پی خواهندداشت. مصادیق زیادی از این موضوع در تاریخ بشر ثبت است که با وجود فجیع بودن در پستوهای بی‌اعتنایی و فراموشی، خاک خورده‌اند. مگر آنکه روزی ابرها کنار رفته و آفتاب نمایان شود، درست مانند فاجعه انسانی کشتار کودکان بومی کانادا. نثار گل و روشن کردن شمع بر سر صدها کفش کودکانه در اماکن گورهای مکشوف، تنها مرهمی بود که بر زخم این نسل‌کشی فرهنگی نهاده شد. گزارش پیشرو، مختصری است پیرامون این کشتار برآمده از عصبیت در دل نهادی مذهبی.
گورهای بی‌نشان
تابستان سال ۱۴۰۰ بود که اخبار مربوط به کشف گورهای دسته‌جمعی هزاران کودک در محوطه چندین کلیسا در شهرهای مختلف کانادا در بازه زمانی چند ماه پشت سر هم منتشر شد و هر بار افکارعمومی را در شوک بزرگی از وقوع این کشتار غیرانسانی در کشوری که خود را پیشرو در حقوق‌بشر می‌داند، فرو برد. نخستین مورد، ۲۱۵ کودک در محوطه مدرسه بومیان «کمپلوس» در کمپلوس بریتیش کلمبیا بود و پس از آن یک رشته جستجوی پی‌درپی از حقایق غم‌انگیزی پرده برداشت که سایه رسوایی آن هنوز بر سر واتیکان و دولت کانادا سنگینی می‌کند. اما جزئیات این انکشاف به شرح ذیل است:
-کملوپس؛ ۲۸ مه ۲۰۲۱م.، بقایای اجساد ۲۱۵ کودک در نزدیکی محل مدرسه بومیان کمپلوس(واقع درغرب کانادا) از طریق یک رادار نفوذکننده در زمین پیدا شد.(۱)
- براندون؛ براندون، دومین قبرستان مخفی منکشف بود. کشف این گورها به سال ۲۰۱۹م. بازمی‌گردد. در آوریل این سال، تیمی از Sioux valley Dakota Nation و دانشگاه Simon Fraser، سه مکان قبرستان را در مدرسه شبانه‌روزی بومیان براندون (واقع در مانیتوبا) بررسی کردند و دو سال بعد در ۴ ژوئن ۲۰۲۱م. گزارشی درباره یافتن ۱۰۴ قبر منتشر شد که ۷۸ مورد از طریق سوابق تاریخی، مورد شناسایی قرار گرفت.(۲)
- مدرسه شبانه‌روزی «ماریوال»؛ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۱م. بود که رئیس «کادموس دلمور»، از کشف حدود ۷۵۱ مقبره بی‌نشان در نزدیکی محل سابق مدرسه شبانه‌روزی بومیان ماریو در ماریو، «ساسکاچوان« در اراضی مردم بومی Cowessess خبر داد.
در این کاوش که با همکاری دولت محلی از دو ماه قبل آغاز شده بود، در مجموع ۴۴ هزار مترمربع از طریق رادار مورد بررسی قرار گرفت و هر یک از ۷۵۱ مقبره، احتمالاً بیش از یک جسد را نشان می‌داد. این اجساد، بخشی از یک گور دسته‌جمعی نبودند، بلکه سنگ‌قبرها توسط نمایندگان کلیسای کاتولیک در دهه ۱۹۶۰ برداشته شده‌بود.(۳)
- «کرنبروک»؛ منطقه بعدی، محلی در نزدیکی مدرسه شبانه‌روزی «سنت اوژن» سابق بود که در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱م. اعلام شد ۱۸۲ مکان قبر بی‌نشان در آن قرار دارد.(۴)
- مدرسه «کوپر ایسلند»؛ در ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۲۱م.، حداقل ۱۶۰ قبر بی‌هویت در محوطه مدرسه شبانه‌روزی بومیان کوپر ایسلند، واقع در جزیره ونکوور یافت شد.( ۵)
به دنبال انکشافات فوق، شماری از بومیان کانادا به جستجوگری در مکان‌های دیگر مدارس سابق بومیان ادامه دادند تا شاید حقایق بیشتری از این نسل‌کشی آشکار گردد. کمیسیون «حقیقت و آشتی»، شمار گورهای بدون علامت را ۳۲۰۰ قبر تخمین زده اما منابع دیگر اظهار داشته‌اند که این یک تخمین محافظه‌کارانه است و تعداد واقعی آن می‌تواند بسیار بیشتر از این رقم باشد.(۶)
مدرسه یا قتلگاه کودکان؟
اکنون باید دید ماجرای این نسل‌کشی فرهنگی چیست و از کجا آغاز می‌شود. از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم(بازه زمانی۱۸۸۳ تا ۱۹۹۶م.)، مدارسی با مدیریت کلیسای کاتولیک در کانادا تأسیس شد که هدف آن‌ها «انطباق» کودکان بومی این کشور با جامعه سفیدپوست بود. حضور کودکان بومی در این مدارس، الزامی بود و حدود ۱۵۰ هزار کودک بومی توسط مقامات کانادایی به اجبار از خانواده‌های خود جدا شده و به مدارسی انتقال یافتند که هیچ‌گاه از آن خارج نشدند.
اما انطباق مورد نظر در این پروژه، اموری همچون قطع ارتباط کودکان با خانواده و سنت‌‌‌ها، تحمیل شیوه تربیتی غربی(فرهنگ غرب)، ممانعت از تکلم به زبان مادری، تحصیل مبانی دینی مسیحی و در نهایت، مسیحی شدن اجباری را شامل می‌شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، کودکان بومی، نه‌فقط رنج دوری از خانواده، بلکه زندگی در شرایط دشواری مانند ازدحام جمعیت، تغذیه ناسالم و وضعیت بهداشتی ضعیف را متحمل می‌شدند.
آن‌ها با برچسب «ملت نخست»، ناگزیر به تحمل شرایطی بودند که دولت کانادا با همکاری کلیسای کاتولیک برایشان رقم زد. بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته، تفکیک جنسیتی در این مدارس، جاری بود و خواهرها و برادرها پس از دوری از والدین، از یکدیگر نیز جدا می‌شدند. تغییرات ظاهری، مؤلفه بعدی بود که در نخستین روزهای ورود کودکان جداشده به مدارس صورت می‌گرفت؛ موها به صورت یک‌شکل کوتاه، لباس‌های بومی و محلی، رها شده و یونیفورم‌های خاص مدارس مذهبی بر تن کودکان، رخ‌نمایی می‌کرد. تغییر نام‌های بومی به اسامی مسیحی/اروپایی، اقدام دیگر در بدو پذیرش کودکان در مدارس محسوب می‌شد تا در سایه اجبار به تکلم به زبان‌های انگلیسی و فرانسه، هرچه بیشتر و سریع‌تر، هویت بومی و اصیل خویش را به فراموشی بسپارند. دانش‌آموزان مدارس کاتولیک طی ۱۰ ماه از سال، از هرگونه تماس با خانواده‌های خود محروم بودند و در صورت مقاومت در برابر پذیرش دین مسیحیت یا مبانی فرهنگی تحمیلی، با تنبیه مواجه می‌شدند.
بر اساس گزارش‌ها اکثر دانش‌آموزان این مدارس از سوءتغذیه رنج می‌بردند و علاوه بر فشارهای روحی جدایی از خانواده، مورد تنبیه بدنی قرار می‌گرفتند که در سایر مدارس تا این حد وجودنداشت. جمعیت زیاد کودکان ساکن در مدارس، فقدان بهداشت، وسایل گرمایشی و مراقبت‌های پزشکی کافی در این مدارس، رایج بود به‌طوری‌که تنها در یک مورد، ۶۹ درصد دانش‌آموزان یک مدرسه بر اثر ابتلا به آنفولانزا جان خود را از دست دادند.
به طور کلی بر اساس آمارهای موجود، تخمین زده می‌شود که دست‌کم شش هزار کودک بومی در این مدارس جان سپرده‌اند. «در سال ۲۰۱۹ م.، دولت کانادا بالأخره نام ۲۸۰۰ کودک بومی را افشا کرد که در مدارس شبانه‌روزی این کشور فوت کرده بودند. این در حالی است که ارقام مختلفی برای تعداد کل کودکانی که در مدارس شبانه‌روزی کانادا جان سپرده‌اند، ذکر شده که تا ۶۰۰۰ نفر نیز می‌رسند. ناگفته پیداست که این رقم، صرفاً تعداد کودکانی است که اجساد آن‌ها در کانادا شناسایی شده‌اند و هنوز در خصوص کودکانی که از سرنوشت یا بقایای پیکرهای آن‌ها اطلاعی در دست نیست، آمار دقیقی وجود ندارد.»(۷) در برخی از مدارس، نرخ مرگ به ازای هر ۲۰ دانش‌آموز، یک مرگ بود.(۸)
دلایل متعددی برای فوت این کودکان برشمرده شده که از جمله آن‌ها بیماری‌های فراگیر و سوءتغذیه است. در عین حال، دولت کانادا در عذرخواهی رسمی سال ۲۰۰۸م. خود به خاطر سیاست سلب‌هویت کودکان بومی، اعتراف کرد که بدرفتاری فیزیکی و سوءاستفاده جنسی از این کودکان – که برخی از آن‌ها تنها سه سال داشتند- در مدارس شبانه‌روزی، فراگیر بوده‌است. دولت «ترودو»، سال ۲۰۱۹م.، همچنین اذعان کرد که آنچه در مدارس شبانه‌روزی رخ داده، مصداق نسل‌کشی بوده‌است.»(۹)
حواشی
آنچه دولت «جاستین ترودو»، نخست‌وزیر کانادا، «فصل ننگ‌باری از تاریخ ما» و بعدتر، «نسل‌کشی فرهنگی» اعلام کرد، با حواشی بسیاری همراه بود که به سبب حساسیت‌برانگیز بودن موضوع و جریحه‌دار شدن احساسات مردم در سراسر جهان، اهمیتی مضاعف داشت؛ از سکوت پاپ تا ادعای جنجالی یک کشیش درباره غرامت بومیان. برخی از این موارد، عبارت‌اند از:
1-اظهارنظرها:
- «ریچارد جوک»، رئیس سازمان بهداشت و درمان سازمان ملل در بیانیه‌‌ای در این رابطه اظهار داشت: «متأسفانه جای تعجب نیست و نشان‌دهنده تأثیرات مخرب و دائمی است که سیستم مدارس شبانه‌روزی همچنان بر مردم بومی، خانواده‌ها و جوامع آن‌ها دارد.»(۱۰)
- پاپ فرانسیس دو روز بعد از کشف بقایای ۲۱۵ کودک بومی مدرسه کوملوپس، حین سخنرانی در میدان سنت‌پتر رم، خواستار همکاری مقام‌های سیاسی و مذهبی این کشور برای روشن شدن این موضوع شد.
- دولت‌های چین، روسیه، بلاروس، ایران، کره شمالی، سوریه و ونزوئلا نیز از سازمان ملل، خواستار تحقیق دقیق و بی‌طرفانه در مورد همه موارد ارتکاب جنایات علیه مردم بومی، به‌ویژه کودکان شدند.
- جاستین ترودو در یک کنفرانس خبری از پاپ فرانسیس خواست تا به کانادا سفر و به علت نقش مستقیم کلیسای کاتولیک در اداره مدارس شبانه‌روزی فوق‌الذکر، رسماً از مردم و بومیان این کشور عذرخواهی کند، درخواستی که با بی‌اعتنایی پاپ همراه شد و تنها به ابراز همدردی با بومیان و مردم کانادا اکتفا کرد.(۱۱)
- در این میان، ادعای «فورست»، کشیش کلیسای «سنت امیل» (واقع در ایالت مانیتوبا کانادا) در خصوص غرامت قربانیان، در نوع خود جنجالی بود. وی بومیان را به دروغگویی در این زمینه متهم کرد و مدعی شد: همه بومیانی که در ۲۲ سال خدمتش در شمال کانادا می‌شناخت، عاشق مدارس شبانه‌روزی بودند و از آن به خوبی یاد می‌کردند. برخی از کسانی که در مدارس شبانه‌روزی اقامت داشته‌اند و در حال حاضر زنده هستند، در مورد سوءاستفاده جنسی دروغ گفته‌اند تا از دادگاه پول بیشتری دریافت کنند. دروغ نگفتن اگر فقیر باشی، کار سختی است. البته باید اذعان داشت عده معدودی از کارکنان این مدارس، رفتار بدی داشتند که آنان نیز از خادمین کلیسا یعنی راهب‌ها و کشیش‌ها نبودند.» این اظهارات، با واکنش و انتفاد هزاران نفر روبه‌رو شد، به‌طوری‌که اسقف اعظم، «مانیتوبا آلبرت لگات» را به عذرخواهی بابت این سخنان و حذف آن‌ها از رسانه‌ها واداشت. فورست به سبب این اظهارات برای مدتی از خدمت تعلیق شد.(۱۲)
۲.حوادث:
-آتش‌سوزی مشکوک کلیساهای قدیمی؛ ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱م.، دو کلیسای کاتولیک در بریتیش کلمبیا به سبب آتش‌سوزی تخریب شدند. چند روز بعد (۲۶ ژوئن) نیز دو کلیسای کاتولیک دیگر در همین منطقه طی آتش‌سوزی‌های مشکوک ویران شد. به علاوه، یک کلیسای آنگلیکن هم همزمان دچار حریق شد. در ۲۸ ژوئن نیز یک کلیسای کاتولیک در آلبرتا به طرز مشکوکی آسیب دید.(۱۳)
در ادامه این روند، در روزهای اول و دوم ماه ژوئیه هم شاهد نابودی کلیسای متروک (۱۰۸ ساله سنت پائول آنگلیکن) در سرزمین بومی و آسیب دیدن کلیسایی دیگر بودیم. به این موارد باید آسیب‌دیدگی یک کلیسای کاتولیک واقع در حاشیه رودخانه صلح(آلبرتا در تاریخ ۳ ژوئیه) و آتش‌سوزی کلیسای کاتولیک رومی در دریاچه ردبری (ساسکاچوان در بعد از ظهر ۸ ژوئیه) را افزود. این حوادث مشکوک از سوی رؤسای گروه‌های بومی و برخی بازماندگان مدارس شبانه‌روزی، محکوم و خواستار توقف آن شدند.(۱۴)
-نابودی مجسمه‌ها و بناهای یادبود؛ چندی پس از انتشار اخبار گورهای دسته‌جمعی، برخی از مجسمه‌ها و بناهای یادبود بانیان مدارس شبانه‌روزی مانند « Egerton Ryerson» و «ان آ. مکدونالد» توسط معترضان تخریب شد. در اول ژوئیه ۲۰۲۱ م. و همزمان با روز ملی کانادا نیز مجسمه‌های ملکه ویکتوریا و ملکه الیزابت دوم، سرنگون شدند و جشن روز کانادا در برخی ایالت‌ها از جمله بریتیش کلمبیا، آلبرتا، ساسکاچوان شمالی و نیو برانزویک در اعتراض به این موضوع لغو شد.(۱۵)
آسیب‌های جبران‌ناپذیر نسل‌کشی فرهنگی
بی‌تردید، کشتار کودکان بومی در دل کشوری مدعی مدافع حقوق‌بشر و آزادی (کرامت) انسانی بودن، با پیامدهایی ناخوشایند و ماندگار همراه خواهدبود و دولت کانادا باید تا مدت‌‌ها جور این رسوایی را متحمل شود. البته این یک سمت قضیه است و در طرف دیگر، کلیسای کاتولیک قرار دارد که تا به امروز، واکنش دلخواه بومیان و شاید مورد انتظار افکارعمومی را از خود نشان نداده؛ امتناع پاپ از حضور در کانادا و عذرخواهی رسمی بابت این فاجعه انسانی که سال‌ها تحت مدیریت نهاد مذهبی مسیحی رخ داده، نگاه‌ها را نسبت به واتیکان و مسیحیت، متأثر ساخته.
فرایند تنصیر متعصبانه و همکاری با نهادهای سیاسی برای نابودی فرهنگ سنتی(بومی)، برگ سیاهی در کارنامه مسیحیت محافظه‌کار است که تا زمان نگارش گزارش حاضر، هیچ توجیهی برای آن ارائه نشده و نشان از این حقیقت است که عصبیت و افراط به هر حوزه‌‌ای وارد شود، ارزش‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و حتی به زیر می‌افکند تا مطامع و اغراض نفسانی، به‌ویژه قدرت‌طلبی مجال تاخت و تاز یابد. مصادیق افراط‌گرایی در ادیان و مذاهب مختلف، فراوان است اما در مورد مسیحیت به سبب اتکای آن به شعار محوری «محبت»، بیش از سایرین، حائز اهمیت بوده و بر مبانی اعتقادی آن سایه می‌افکند.
پی‌نوشت:
1-Remains of 215 children found at former Kamloops, B.C. residential school.
2-Finding Indigenous Children: The Brandon Indian Residential School Projec
3-ویکی‌پدیا ذیل عنوان «کشف گورهای دسته جمعی مدارس بومیان کانادا».
4-همان.
5-«More than 160 unmarked graves found near another B.C. residential school site: Penelakut Tribe».
6-. Truth and Reconciliation Commission». the canadian encyclopedia
7-تجاوز جنسی و قتل عام، سرنوشت کودکان بومی در مدارس کاتولیک کانادا، مشرق، ۱۱ خرداد ۱۴۰۰.
8-«Why so many children died at Indian Residential Schools». NATIONAL POST.
9-تجاوز جنسی و قتل عام، سرنوشت کودکان بومی در مدارس کاتولیک کانادا، مشرق، همان.
10-ویکی‌پدیا.
11-کانادا فاجعه گورهای جمعی کودکان را به گردن پاپ انداخت، خبرگزاری تسنیم، ۶ تیر ۱۴۰۰.
12-ادعای جنجالی کشیش کانادایی: برخی بومیان برای دریافت غرامت، دروغ گفته‌اند، شبکه تلویزیونی CBC کانادا.
13-در 28 ژوئن، کلیسای کاتولیک Siksika Nation در آلبرتا دچار خسارت شد.
14-ویکی‌پدیا.
15-New Brunswick cities cancel Canada Day events over residential school graves.