توصیف گروه‌های کی-پاپ یا پدیده «موج کره‌ای» (Hallyu) به عنوان «فرقه» به معنای سنتی کلمه، کمی سخت است اما می‌توان ویژگی‌های فرقه‌ای را از میان رفتار طرفداران و گروه‌های کی-پاپ مشاهده کرد.
عبارت «کی-پاپ» (K-pop)، که کوتاه شده «موسیقی مردمی کره» (Korean popular music) است. این سبک از موسیقی شکلی از موسیقی مردمی است که از کره جنوبی سرچشمه می‌گیرد.
اصطلاح کی-پاپ در دهه ۲۰۰۰ مـ به ویژه در زمینه بین‌المللی محبوب شد. اصطلاح کره‌ای برای موسیقی پاپ داخلی، «گِیُ» (gayo) است که هنوز هم به طور گسترده در کره جنوبی استفاده می‌شود.
درحالی‌که «کی-پاپ» می‌تواند به تمام موسیقی‌های محبوب یا پاپ کره‌جنوبی اشاره کند، این اصطلاح اغلب در هنگام اشاره به هنرمندان مرتبط با صنعت سرگرمی و آیدِل (از واژه Idol در انگلیسی به معنای بُت) در این کشور، صرف نظر از ژانر خروجی موسیقی استفاده می‌شود.
توصیف گروه‌های کی-پاپ یا پدیده «موج کره‌ای» (Hallyu) به عنوان «فرقه» به معنای سنتی کلمه، کمی سخت است اما می‌توان ویژگی‌های فرقه‌ای را از میان رفتار طرفداران و گروه‌های کی-پاپ مشاهده کرد. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
1- شیفتگی شدید طرفداران (Devotion and Obsession): فرقه‌ها معمولاً اعضایی دارند که وابستگی شدید عاطفی و روانی به رهبر یا ایدئولوژی گروه پیدا می‌کنند. طرفداران کی-پاپ نیز که گاهی به آن‌ها فَندوم (از واژه Fandom در انگلیسی به معنای شیفته) گفته می‌شود، به شدت به گروه‌ها و آیدل‌های مورد علاقه‌شان علاقه‌مند هستند.
این علاقه فراتر از یک سرگرمی ساده بوده و به سبک زندگی آن‌ها تبدیل شده است. برخی از رفتارهای فندوم‌ها شامل خرید گروهی آلبوم‌ها، پرداخت هزینه‌های بالا برای بلیط کنسرت‌ها، خرید هدیه‌های لوکس برای آیدل‌ها است. حتی در برخی موارد دیده شده که فندوم‌ها گاهی برای تبلیغ گروه‌ها یا دفاع از آن‌ها در برابر انتقادات، کمپین‌های جهانی راه‌اندازی می‌کنند. بسیاری از طرفداران احساس می‌کنند که بخشی از زندگی آیدل‌ها هستند یا در موفقیت آن‌ها سهم دارند.
2- استفاده از تکنیک‌های روانشناسی اجتماعی: بسیاری از فرقه‌ها از روش‌هایی برای ایجاد ارتباط عاطفی بین رهبر و اعضا استفاده می‌کنند و احساس تعلق و اعتماد را تقویت می‌کنند که مشابه آن را در کی-پاپ نیز شاهد هستیم. شرکت‌های مدیریت کی-پاپ از تکنیک‌های روانشناسی و بازاریابی استفاده می‌کنند تا احساس ارتباط نزدیک بین طرفداران و آیدل‌ها ایجاد کنند. این تکنیک‌ها شامل موارد زیر هستند:
2-1-خدمات هواداری (Fan Service): آیدل‌ها به طور مستقیم با طرفداران ارتباط برقرار می‌کنند، از طریق پیام‌ها، مصاحبه‌ها، و شبکه‌های اجتماعی.
2-2- مفهوم «آیدل آرمانی»: آیدل‌ها به‌گونه‌ای پرورش می‌یابند که تصویر کاملی از جذابیت فیزیکی، رفتار دوستانه، و توانایی‌های هنری ارائه دهند.
2-3- تعاملات مصنوعی: رویدادهایی مانند Fan Meetings یا ویدیوهای شخصی‌سازی‌شده برای ایجاد حس ارتباط انحصاری با آیدل مورد علاقه.
3- ساختار سلسله‌مراتبی: فرقه‌ها اغلب دارای ساختاری سلسله‌مراتبی هستند که در آن رهبران یا مدیران کنترل شدیدی بر رفتار اعضا اعمال می‌کنند. صنعت کی-پاپ نیز بر اساس سلسله‌مراتب سازمان‌یافته‌ای عمل می‌کند که کنترل شدیدی بر آیدل‌ها و حتی طرفداران دارد. برای مثال آیدل‌ها تحت قراردادهای سخت‌گیرانه‌ای هستند که بر هر جنبه از زندگی آن‌ها از ظاهر گرفته تا فعالیت‌های روزمره نظارت می‌کند. همچنین گروه‌های هواداری قوانین داخلی خاصی دارند و گاهی طرفداران جدیدتر را به پیروی از قواعد و استانداردهای خود مجبور می‌کنند.
4- تعلق اجتماعی و هویت جمعی: در فرقه‌ها، احساس تعلق جمعی به شدت تقویت می‌شود تا اعضا هویت خود را در چارچوب گروه تعریف کنند. طرفداران کی-پاپ نیز معمولاً احساس هویت جمعی قوی دارند. این احساس تعلق جمعی می‌تواند به شکل ایجاد گروه‌های دوستانه، پروژه‌های مشترک، و حتی رقابت با دیگر فندوم‌ها نمود پیدا کند. برای مثال طرفداران، اغلب برای حمایت از گروه یا آیدل خود پروژه‌های خیریه، کمپین‌های تبلیغاتی، یا هدایا سازماندهی می‌کنند حتی مواردی از درگیری‌های خشونت‌امیز در میان فندوم‌ها دیده شده است.
5- رفتارهای افراطی طرفداران: در فرقه‌ها رفتارهای افراطی توسط اعضا، اغلب به دلیل احساس تعلق شدید یا فشار اجتماعی، دیده می‌شود. برخی از طرفداران آیدل‌ها نیز رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که به نوعی افراطی تلقی می‌شود. برخی این موارد عبارتند از:
5-1-طرفداران مزاحم (Sasaeng Fans): تعقیب آیدل‌ها، ورود به حریم و زندگی خصوصی آن‌ها، یا حتی تهدید به خشونت.
5-2- حملات آنلاین: طرفداران گاهی به طور گروهی به شخصی که از آیدل یا گروه مورد علاقه‌شان انتقاد می‌کند حمله می‌کنند.
5-3- فشار اجتماعی به اعضای دیگر فندوم: از دیگر طرفداران انتظار می‌رود که به شکل خاصی رفتار کنند یا از پروژه‌های خاصی حمایت مالی کنند.
6-کنترل بر اطلاعات و تصویر عمومی: در فرقه‌ها اطلاعات به دقت کنترل می‌شود تا از تصویر عمومی گروه محافظت شود. صنعت کی‌پاپ و فندوم‌ها نیز کنترل شدیدی بر نحوه ارائه اطلاعات و تصویر گروه‌ها دارند. نقد یا مخالفت با آیدل‌ها معمولاً به شدت توسط فندوم‌ها یا حتی شرکت‌ها سرکوب می‌شود. برای نمونه می‌توان به مواردی چون حذف کامنت‌ها یا محتواهای منفی درباره آیدل‌ها و سازماندهی کمپین‌های آنلاین برای «حذف شایعات در مورد آیدل‌ها» اشاره کرد.
نتیجه‌گیری:
شباهت‌های میان گروه‌های کی‌پاپ و فرقه‌ها عمدتاً به دلیل شدت تعلق عاطفی، استفاده از تکنیک‌های روانشناسی، و ساختارهای اجتماعی و سازمان‌یافته است. با‌این‌حال، این شباهت‌ها نباید به معنای یکسان دانستن آن‌ها با یکدیگر باشد. ماهیت تجاری و آنارشیک گروه‌های کی-پاپ در ضمن اینکه آن‌ها را از گروه تعریف فرقه به شکل سنتی خارج می‌کند اما می‌تواند به شکل جدیدی از جریانات فرقه‌ای همانند جنبش تفکر نوین و عصر جدید تشبیه کند.
ارتباط با ما: ferghepajoohi@gmail.com
منابع:
- Jung, E. Y. (2011). “K-pop idol groups and the globalization of K-pop: A case study of Super Junior.” Popular Music and Society, 34(4), 451-468.
2. Lie, J. (2014). K-pop: Popular music, cultural amnesia, and economic innovation in South Korea. University of California Press.
3. Kim, Y. (2015). Globalization of Korean media: From state policy to K-pop. Routledge.
4. Oh, I., & Lee, H. J. (2014). “K-pop in Korea: How the pop music industry is changing a post-developmental society.” Cross-Currents: East Asian History and Culture Review, 3(1), 105-124.
5. Shin, H. (2009). “Have you ever seen the Rain? And who’ll stop the Rain?: The globalization project of Korean pop (K-pop).” Inter-Asia Cultural Studies, 10(4), 507-523.
6. Kang, H. (2015). “Whitewashing the Korean Wave: The case of K-pop.” International Journal of Communication, 9, 23-37.
منبع
گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز