فرقه پژوهی
دبیرستان ابن سینای همدان، مربوط به دوره پهلوی اول در خیابان آیت الله طالقانی، توسط آمریکایی‌ها ساخته شد و در ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۶۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در حال حاضر این مدرسه به شکل موزه عمومی درآمده است.
این مدرسه تحت عنوان مدرسهٔ آمریکایی لازاریست همدان از مدارس قدیم شهر همدان است. و در سال ۱۲۹۸ شمسی همزمان با پیدایش ادارهٔ فرهنگ همدان، توسط هیئت مذهبی آمریکاییان در این شهر ساخته شد(1)
«مونت گامری» در سال ۱۲۶۰ از طرف میسیونرها[2] مسئول راه‌اندازی مدرسه دخترانه آمریکایی در همدان شد. «مسترهایکس» کشیش ارامنه که در همدان به مسترهایکس ارمنی معروف بوده از سوی میسیونرها موظف به پیدا کردن جای مناسب برای احداث مدرسه امریکایی می‌شود. او پس از تحقیق در نهایت باغچه‌ای بزرگ و معروف به «باغچه آیوسف» را برای احداث مدرسه در نظر می‌گیرد که مکانی با ۱۲۰۰۰ متر مربع در جنوب شرقی همدان و در تملک فردی به نام عنایت‌الدوله از افراد روشنفکر و مشروطه طلب بود و سال ۱۲۸۴ هجری خورشیدی ساختمانی سه طبقه در این مکان ساخته شد و مدرسه آمریکایی ها رسماً آغاز به کار کرد(3).
در خلال جنگ‌های جهانی از فضای باغچه به عنوان کمپ نظامی غربی‌ها استفاده می‌شد و چند اتاق از ساختمان نیز در اختیار کادر پزشکی میسیونرها بود؛ چراکه ساختمان بیمارستان آمریکایی ها که در حال حاضر بیمارستان اکباتان نام دارد، هنوز آماده پذیرش بیمار نشده بود. ظهیر الدوله که حاکم همدان در سال های ۱۲۸۴ تا ۱۲۸۷ بود نیز در اوایل کار خود چند اتاق از ساختمان را برای دفتر کارش به مدت شش ماه در اختیار داشت، اما در هر شرایط بخش عمده ساختمان در اختیار دانش آموزان بوده است(4).
آنچه مسلم است ساخت تقریبا همزمان یک بیمارستان (اکباتان فعلی) و مدرسه ابن سینا توسط میسیونرهای مسیحی آمریکایی در همدان در اواخر حکومت قاجار و اوائل حکومت پهلوی ها در ایران و شهری مثل همدان قطعا در راستای اهداف سیاسی و استعماری آنها بوده تا ضمن نفوذ سیاسی اجتماعی خود در ایران و شهری تاریخی و اثرگذار مثل همدان منافع استعماری خود را دنبال نمایند.
نکته بسیار مهمی که حساسیت این موضوع و حضور آمریکایی ها و بعضی کشورهای غربی مثل فرانسه(5) در همدان را بیشتر می کند، حضور تاریخی تعداد زیاد یهودیان و بعدا بهائیان در همدان بوده است که قطعا در این حضور و نفوذ غربی ها در همدان مؤثر بوده است. چراکه همدان به صورت تاریخی، یکی از مراکز اصلی یهودیت در ایران بعد از سلسله هخامنشیان(یعنی حدود دوهزار سال قبل) و بعد فرقه ضاله بهائیت بوده است. ناگفته نماند یکی از دلائل اصلی شکل گیری فرقه ضاله بهائیت هم در همدان، حضور و نفود یهودیان در همدان برای مقابله و استحاله مسلمانان و بویژه شیعیان بوده است.
[1] مومن، ابوالفتح، فروردین 1383، مشروطه کوچک همدان/ پژوهشی در وضعیت فرهنگی همدان پس از انقلاب مشروطیت»، زمانه، ش. ۲۳، ص. ۵۳
[2] – برای این اسم فاعل دو معنی می‌توان در نظر گرفت:
– فردی که برای یک مأموریت مذهبی اعزام می‌شود.
– نماینده یا مأمور مخفی، خاصه فردی که برای مأموریت سیاسی اعزام می‌شود.
در خصوص فعالیت مبلغان مسیحی در ایران هر دو معنی صادق بوده و به کار رفته است.
احتمالاً کلمه‌ی میسیون و میسیونر از حدود قرن 13 هـ.ق/19م در زبان فارسی مورد استفاده قرار گرفته است. میسیون در زبان فارسی به معنی «تبلیغ و تبشیر» گروه، هیئت یا محل فعالیت نمایندگان مذهبی، مسیحی، سیاسی یا اقتصادی می‌باشد.
[3]http://gardeshban.ir/fa/news/16116
[5] دانشگاه بوعلی سینای همدان، در اسفند ماه سال ۱۳۵۱ طبق معاهده مشترک ایران و فرانسه تاسیس شد و از سال 53 شروع به پذیرش دانشجو نمود و زبان فرانسه به عنوان یکی از رشته های اصلی تحصیلی این دانشگاه محسوب گردید.