فتنه بهائیت و کودتای ۲۸ مرداد

فرقه پژوهی برداشت از بهائیت در ایران:

نویسنده مطلب سرکار خانم مریم صادقی

بیان تاریخ ایران زمین همیشه به پژوهشگران این درس را میدهد که در هر مرحله میتوان نکات تازه ای از تاریخ را دریافت. یکی از مقاطع تاریخی سرزمین ایران در تاریخ معاصر کودتای 28 مرداد است. که امریکائیان با ابزارهای داخلی از جمله پیروان فرقه ضاله بهائیت اجرا کردند. بهائیان که همواره در جهت تحقّق اهداف استعمارگران تلاش می‌کردند، بار دیگر با همکاری با کودتاچیان 28 مرداد، وفاداری خویش را به دول استعمارگر به خصوص آمریکا و حکومت پهلوی اعلام کردند. بعد از کودتا دور تازه‌ای از بهائیان که همواره در جهت تحقّق اهداف استعمارگران تلاش می‌کردند، بار دیگر با همکاری با کودتاچیان 28 مرداد، وفاداری خویش را به دول استعمارگر به خصوص آمریکا و حکومت پهلوی اعلام کردند. بعد از کودتا دور تازه‌ای از فعّالیت‌های آنان آغاز شد که مقابله مردم و علما با آنان را به همراه داشت. همچنین از این زمان استعمارگران که خطر سقوط رژیم پهلوی را به خوبی حس کرده بودند برای حفاظت از این رژیم، سازمان امنیت و اطلاعات را در ایران راه اندازی کردند. در این میان بهائیان از مجریان اصلی این سازمان بودند. در ذیل به بررسی نقش بهائیان در کودتا 28 مرداد و حوادث پس از آن و سازمان امنیت می‌پردازیم.

در این دوران با توجه به نفوذ بیشتر آمریکا و اسرائیل، بهائیان تلاش فراوانی برای رسمیت بخشیدن به تشکیلات مزبور می‌کردند، زیرا نقش مؤثری در تثبیت رژیم سلطنتی و حکومت شاه داشتند به گونه‌ای که بسیاری از نزدیکان شاه و خاندان پهلوی و عده‌ی زیادی از کارگزاران و متولیان پست‌های حساس و کلیدی کشور بهائی بودند. (1)

در زمان کودتا بهائیان نیز در کنار دیگر عناصر وابسته به رژیم پهلوی به حمایت از آن برخاستند و از کمک کردن به کودتا کوتاهی نکردند، به طوری که به پاس خدماتشان در زمان کودتا، مورد حمایت محمدرضا پهلوی قرار گرفتند و توانستند به مقامات و منصب‌های بالا در دستگاه‌های اداری و دولتی دست یابند.
از عناصر بهائی که نقش مؤثری را برای رژیم ایفا کرد، پرویز خسروانی (2) بود. وی در زمان حمله به خانه دکتر مصدق همراه شعبان جعفری بود. فردوست (مأمور اطلاعاتی رژیم پهلوی) در مورد نحوه ارتباط خسروانی با کودتاچیان 28 مرداد می‌نویسد:

«خسروانی در زمان مصدق باشگاه ورزشی تاج را داشت و در آن تعدادی از ورزشکاران و باجگیران سرشناس تهران (مانند شعبان بی مخ) را جمع کرده بود. او هر طرف که بادی می‌آمد بدان سو می‌رفت. در زمان مصدق (اگر اشتباه نکنم در 30 تیر) ورزشکاران را به خیابان ریخته و به نفع مصدق شعار می‌داد، ولی چندی بعد در 28 مرداد توسط اشرف اجیر شد و همین ورزشکاران را به خیابان ریخت و علیه مصدق و به نفع محمدرضا شعار داد.» (3)

دکتر باقر عاقلی، خسروانی را از مخالفان نهضت ملی و دکتر مصدق می‌داند که در اواخر حکومت ملی دکتر مصدق، همراه شعبان جعفری (مشهور به شعبان بی مخ) و جمعی از آشوبگران دستگیر و محاکمه شد ولی قبل از صدور حکم، کودتای 28 مرداد پیش آمد و درجه‌ی سرهنگی گرفت و آجودان مخصوص شاه شد و در دهه‌ی 1330ش، چند سفر به آمریکا رفت. (4)

نمونه‌ی دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، کمک مهم حبیب ثابت (5) به محمدرضا پهلوی در جریان کودتای 28 مرداد می‌باشد. کمکی که پاداش آن پس از کودتا و در سال‌های تحکیم پایه‌های حکومت محمدرضا به صورت استفاده سرشار ثابت پاسال از تسهیلات و رانت‌های دولتی بود. در سندی از ساواک در این مورد چنین آمده است:

«یکی از بازرگانان بازار می‌گفت در محافل اقتصادی تهران شهرت دارد که در دوره زمامداری علم امور مربوط به اقتصادی کشور طبق نظر و به نفع حبیب ثابت پاسال تنظیم و اجرا می‌شود و علت آن این است که در زمان حکومت مصدق موقعی که ملکه مادر و عدّه‌ای از خاندان جلیل سلطنت در اثر فشار حکومت وقت از ایران خارج شد و به خارج رفته بودند در آن کشور مورد بی‌مهری کارکنان سفارت ایران قرار گرفته ولی حبیب ثابت پاسال که آن موقع در آمریکا دارای زندگی مجللی بوده اعضاء خانواده سلطنتی را به منزل خود برده و از آنان پذیرایی کامل نموده است و اکنون که قدرت‌های کشور در دربار متمرکز شده به پاس کمک‌های سابق، وزارت اقتصاد به دستور شاهنشاهی به نفع پاسال قدم‌های متعددی برداشته و در موضوع منع ورود روغن ماشین یک قلم 24 میلیون تومان به حبیب پاسال سود رسانیده است.» (6)

پی‌نوشت‌ها:

1-جواد منصوری، تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج1، ص 324

2-پرویز خسروانی، زمانی که دانشجوی دانشکده افسری بود با دختر عبدالحسین نعیمی بهائی سرشناس و بسیار متمول ازدواج می‌کند. حسین فردوست، ظهور سقوط سلطنت پهلوی، ج1، ص 269.

3- پرویز خسروانی، زمانی که دانشجوی دانشکده افسری بود با دختر عبدالحسین نعیمی بهائی سرشناس و بسیار متمول ازدواج می‌کند. حسین فردوست، ظهور سقوط سلطنت پهلوی، ج1، ص 269.

4- باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی ایران، ج1، ص 612.

5- حبیب‌الله ثابت مشهور به ثابت پاسال، عضو مستمر کادر مرکزی بهائیان ایران (موسوم به محفل ملی) در دهه‌های 30-50ش؛ و سرمایه دار مشهور بهائی یهودی تبار در عصر پهلوی است که صاحب پیشین تلویزیون ایران و مالک بیش از 70 شرکت بزرگ تجاری و 20 کارخانه عظیم مونتاژ محصولات آمریکایی،

6- فصلنامه مطالعات تاریخی، سال 5، ش 20، بهار 1387، ص 230.

منبع مقاله:

صادقی، مریم، (1392) واکاوی در لُجنه: نقش بهاییان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول