مقدمه
قاره پهناور آسیا و به ویژه ناحیه جنوب غربی آن همواره از اهمیت ژئوپلیتیکی نزد جهانیان برخوردار بوده و بخش عمده سیاست خارجه اغلب کشورها بر مبنای نوع روابط با این منطقه رقم می خورد. این قاره در عین حال با اکثریت ادیان و مذاهبی غیر از مسیحیت مورد توجه گروه های تبشیری مسیحی بوده و مجموعه راهبردهای گسترده ای از همان آغاز شکل گیری این آیین برای تبشیر و جذب مردم مشرق زمین طراحی و به موقع اجرا گذاشته شده است. شگردها و سیاست های تبشیری ها در گذر زمان و حسب تحولات جاری دستخوش فراز و نشیبهای بسیار بوده و از تبشیر چهره به چهره میسیونرها تا اقداماتی مانند میسیولوژی را در بر می گیرد. بررسی و تبیین فرایندهای تبشیری در قاره آسیا می تواند بستر مناسبی برای درک هرچه بهتر نقشه ها و برنامه های جریان مسیحیت تبشیری مهیا ساخته و تصمیم گیریهای راهبردی برای تقابل با ترفندهای آن را کاربردی و مؤثر گرداند. از این رو در این مقاله موضوع تبشیر در آسیا در قالب پرونده ای مختصر و البته چند جانبه مورد تبیین قرار گرفته و تلاش شده تا گوشه هایی از محوری ترین مسائل و نکات مرتبط با این مقوله عرضه شود. راهبردهای تبشیر در آسیا مدلهای معروف تبشیری راهبرد کلان تبشیر در آسیا و ….. از جمله مباحث ارائه شده در این پرونده است که در ادامه در چند بخش تقدیم مخاطبان محترم می گردد.
راهبردهای های تبشیری در آسیا
تبشیر از حیاتی ترین عناصر مسیحیت و جزء لاینفک آن است. مسیحیان سه دوره یا هزاره را برای مأموریتهای تبشیری خود ترسیم کرده اند. در هزاره اول صلیب در خاک اروپا، در هزاره دوم در آمریکا و آفریقا – به اصطلاح – کاشته شد و هزاره سوم مسیحی بر قاره پهناور و حیاتی آسیا متمرکز است. این موضوع در سندی در کلیسای کاتولیک با عنوان «کلیسا در آسیا» از سوی «پاپ ژان پل دوم» طی حکمی ابلاغ و هزاره سوم با ورود به سال ۲۰۰۰ میلادی رسماً آغاز شد، لذا مسیحیت تبشیری از ابتدای قرن جدید با توانی مضاعف برای منطقه برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرده است.
باید عنایت داشت سیر تحول تبشیر مسیحی همگام با تغییرات سیاسی فرهنگی و اجتماعی جوامع دستخوش تغییرات اساسی شده است. مسیحیتی که زمانی در مواجهه با دیگر جوامع با رویکرد کاملاً تهاجمی عمل می کرد در مقطعی دریافت بر اساس شرایط می بایست رویکردی فرهنگی – اجتماعی به خود گرفته و زمانی دیگر رویکردی به ظاهر همدلانه و گفتگویی را پیشه سازد. اقتضائات سیاسی و فرهنگی همواره مورد توجه جریان تبشیر بوده و راهبردهای کلان آژانس های تبشیری بر پایه تحلیل های عمیق از مناطق مورد نظر از حیث فرهنگ اقتصاد، سیاست، نژاد و زبان صورت گرفته است. البته استفاده از علوم جدید نیز در طراحی و اجرای روشهای تبشیری از نگاه ایشان دور نمانده است. نوشتار حاضر، تلاشی است برای مرور و بررسی این مسئله با اشاره به برخی از مهم ترین پروژه های تبشیری در آسیا.
کلیسای کاتولیک و مأموریت های تبشیری برون مرزی
بر خلاف تصور رایج مبنی بر فعال دانستن مسیحیت پروتستان در امر تبشیر، کلیسای کاتولیک به دلیل سازماندهی خاص خود از صبغه و سابقه طولانی و نظام مندتری در این زمینه برخوردار است. کلیسای کاتولیک سردمدار و پیشتاز در امر تبشیر بوده و توانسته از طرق مختلف به خصوص نفوذ فرهنگی علمی در مناطق هدف به نتایجی مطلوب دست یابد. کلیسای کاتولیک رومی که پس از «شورای ترنت (۱۵۴۵-۱۵۶۳)» اصلاح و احیا شد. مبلغانی را به سرزمین های تازه مکشوف و فتح شده اسپانیا، پرتغال و فرانسه فرستاد. در نتیجه مسیحیت در آمریکای مرکزی و جنوبی دریای کارائیب و فیلیپین تثبیت شد. یسوعیان در ژاپن چین و هند، مأموریت های تبشیری داشتند. متعاقباً با تأسیس «جماعت تبلیغ ایمان» در رم در سال ۱۶۲۲م نیز زمینه فعالیتهای تبشیری گسترده تر فراهم شد.
مسیحیت کاتولیک بعد از یک دوره افول در تبشیر برون مرزی بعد از شورای دوم واتیکانی مجدداً فعال شد. شورای دوم واتیکان از این حیث که بر خلاف رویه قبلی کلیسا و بنا بر اقتضائات و چالش های پیش روی کلیسا چشم اندازی تعاملی با پیروان دیگر ادیان به خود گرفت حائز اهمیت است. استفاده از لفظ «قوم خدا» برای کلیسا نشان از فاصله گرفتن کلیسا از انحصار طلبی های گذشته و تعمیم این عبارت قوم خدا به روحانیون و غیر روحانیون به عنوان عوامل تبشیری داشت. تحولی که حتی در چینش و ترکیب شورای دوم واتیکان مشهود بود اختصاص دادن چهار سند از ۱۶ سند شورا به امر تبشیر از تأکید کلیسا بر تبشیر برون مرزی نشأت می گیرد. حتی چینش اعضای شورا و حضور پررنگ اسقفان و کشیشان از نقاط مختلف از جمله آسیا نیز نمایانگر جابه جایی کانون مسیحیت در جهان بود. مسیحیت کاتولیک با ارزیابی مواجهه خود با جوامع دیگر از جمله جوامع اسلامی و تحلیل نتایج اقدامات خویش به این نتیجه رسید که تبشیر برون مرزی را در قالب حرفه ای و سازمانی تشکیلاتی درآورد.
- تشکیل مجمع تبشیر ملتها در سال ۱۶۲۲م. با هدف حرفه ای کردن میسیونرها هیئت ها و سازمانهای تبشیری صورت گرفت.
- تنظیم فعالیتهای تبلیغی،
- تقسیم بندی و اداره میسیونرهای مذهبی در نقاط مختلف جهان،
- تحلیل و بررسی گزارش های ارسالی توسط گرایش های گوناگون میسیونری،
- نمایندگی های رسولی پاپ
- برپایی کنفرانس های اسقف ها پشتیبانی از کاتولیک ها کلیسا،
- کشیش ها و سازمانهای خیریه کاتولیکی
- حمایت از سازمان اقدام کاتولیکی
- و نظارت بر عملکرد مدارس کاتولیکی و نهادهای آموزشی
از عمده وظایف این مجمع است.
مسیحیت پروتستان و تبشیر برون مرزی
مسیحیت پروتستان در ابتدای شکل گیری تمایل چندانی به تبشیر نداشت و بیشتر بر روی قرائت فردی از کتاب مقدس تأکید می کرد، اما از ابتدای قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی اندک اندک فعالیت های تبشیری در میان پروتستان ها سازماندهی شد. هیئت ها، مؤسسات و آژانس های تبشیری در درون مسیحیت پروتستان شکل گرفت و آرام آرام با یکدیگر متحد شده و شوراهای جهانی را شکل داد. پروتستان ها از ابتدای فعالیت تبشیری دریافتند مهم ترین مؤلفه برای تأثیرگذاری در تبشیر برون مرزی نادیده گرفتن تفاوت های فرقه ای و اتحاد و همکاری است. کنفرانس جهانی تبشیر در لوزان ( ۱۹۱۰) اولین و از مهمترین اقدامات ائتلافی در مسیحیت تبشیری به شمار می رود. در این کنفرانس سیاست و راهبرد بلند مدت تبشیری تعیین گردید موج دوم کنفرانسهای تبشیری بین سالهای۱۸۴۵ تا ۱۹۰۰ میلادی در انگلستان و آمریکا برگزار شد. به تبع آن کنفرانس های بین فرقه ای قاره ای و جهانی متعددی منعقد شد. از این میان کنفرانس« ادینبورگ» از اهمیت و برجستگی خاصی برخوردار بود، کمیته ای که منجر به شکل گیری شورای بین المللی تبشیر شد و نهایتاً به شورای جهانی کلیساها مبدل گردید.
دامه دارد….