برای پاسخ به این سوال اول باید بررسی گردد که فرقه ها عموما از چه شگردها و شیوههایی برای جذب جوانان استفاده میکنند.
باید پذیرفت که بزرگترین شگرد فرقهها بویژه فرقههای نوظهور استفاده از احساسات است و به شدت از عقل و استدلات عقلی و فلسفی گریزان هستند. اینکه چرا فرقهها از استدلات عقلی فرار میکنند به پایه های سست اعتقادی و اخلاقی آنها برمیگردد. در این فرقهها الزاما نزدیکی و محبت خداوند هدف اصلی نبوده است و اهدافی ادعائی مانند عشق، شادی و آرامش جای آن را گرفته است با این حال عواملی مانند ترویج تکثر گرایی دینی، مرید پروری، ایجاد کمون و پایگاه، معرفی عشق به عنوان هدف، توجه به درون و اخلاق، توجه به مسائل جنسی وغیره ویژگیهای کم و بیش مشترک میان آنها است که تماما در حوزه عقل گریزی و مشغول سازی پیروان استفاده می گردد.
اصولا فلسفه فرقه سازی بر اساس ایجاد انشعاب از اصول است. فرقه ها چه توسط عوامل داخلی و چه خارجی یک سرکشی از اصول اولیه ادیان و مذاهب را دارند، مثل بهائیت که توسط هدایت عوامل خارجی(روسیه و بعد آن استعمار پیر انگلیس) در حقیقت از باب و بابیت و از دل آموزه های شیعه دوازده امامی و مهدویت و غیبت امام دوازدهم بوجود آمد.
لذا این فرقه ها عموما فاقد پایگاههای عقلی – اعتقادی محکم می باشند بدین جهت به سراغ شگردها و شیوه های دیگری برای یارگیری و جذب پیرو و عضو می روند. از طرف دیگر چون هدف این فرقه ها بیشتر جذب جوانان به دلائل مختلف هستند و در سن جوانی نیز موضوع احساسات بسیار جدی مورد توجه است از آن سوء استفاده می نمایند. لذا در ادامه مطالبی در رابطه با سن جوانی و احساسات ارائه می گردد.
سن نوجوانی و جوانی و احساسات
نوجوانان برخی اشتباه های فکری دارند که در روابط آنها با دیگران تنش ایجاد می کند. از جمله: من دیگر بزرگ شده ام و نباید به حرفهای دیگران گوش کنم، من باید خودم را از خانه و خانواده دور کنم تا آنها مرا باور کنند؛ هیچکس حق دخالت در کارهای مرا ندارد خودم بهتر از هر کسی می دانم که چه کار کنم با چه کسانی رفت و آمد کنم و چه تیپی بزنم؛ پدر و مادر و مربیانم قدیمی شده اند و اصلا دوره مرا درک نمی کنند.
بلوغ مرحله ای از رشد انسان است که در اثر بیداری غده های غریزی و فعال شدن آن دگرگونی های ویژه ای در شخص پدید می آید که بایک سری علایم و ویژگی های جسمانی و روانی همراه است.
الف: انواع بلوغ
بلوغ بدنی: شامل نهایت رشد بدنی می باشد که اوج و کمال رشد اندام حدود 23-25 سالگی است.
بلوغ جنسی: رسیدن فرد به مرحله ای که قادر به ایفای نقش جنسی و تولید مثل باشد.
بلوغ اجتماعی: مرحله ای که شخص قدرت تدبیر امور خانواده را پیدا کرده و در برابر قانون پاسخگو است.
بلوغ اقتصادی: شخص قدرت برنامه ریزی و تدبیر امور اقتصادی و کسب درآمد را پیدا می کند و می تواند در اموال خود تصرف کندو خرج خانواده اش را بپردازد.
بلوغ عاطفی: خروج کودک از انگیزه های کودکانه و نشان دادن عواطف خود به شکل بزرگترها مخصوصا در محبت و دوستی با دیگران.
بلوغ شرعی: مرحله ای از رشد که شخص بالغ و مکلف می شود و انجام واجبات مثل نماز و روزه و رعایت تکالیف دینی بر او واجب می شود.
ب. خصوصیات این دوره از دیدگاه روان شناسان
دوره انتقال: به دلیل این که از مرحله کودکی و وابستگی به مرحله استقلال و دنیای بزرگترها وارد می شود.
دوره اضطراب: به دلیل شرایط خاص دنیای بلوغ و بیداری غده های جنسی و مواجهه با تکلیف و مسئولیت ها .
دوره عصیانی و نافرمانی: چون احساس بزرگی و استقلال می کند و در جستجوی خویشتن سازی است و می خواهد به تنهایی برای خود شخصیت والا و برتر بسازد.
ملاحظات
** این حق مسلم نوجوان و جوان است که استقلال طلب و آزادی خواه باشد. چرا که استقلال طلبی تمایل طبیعی آماده شدن برای زندگی مستقل بزرگسالی است. درست است که والدین و بزرگترها هم باید روحیات یک نوجوان را درک کنند ولی آن به این معنی نیست که لجام کج خلقی و خونسردی را به دست گرفته و با آنها به نافرمانی و بی احترامی رفتار کنند
** نوجوان و جوان چون شیفته مهر و محبت است و تمایل به مشارکت در اجتماع به صورت انتخاب دوست و عضویت در گروهی دارد و باتوجه به این که دوستان خوب در کنار خانواده نقشی مهمی در زندگی او ایفا می کنند. به همین دلیل دقت در انتخاب دوست بسیار مهم است و نباید این گرایش فطری به هم زیستی مفرط با گروه همسالان منجر شود که گاهی باعث افتادن در دام گروههای انحرافی می شود .
**چون این دوره دوره تخیل و فرورفتن در رویاها است و امکان دارد که به دلیل تغییرهای محسوس در جسم و بلوغ جنسی گاه این تخیلات کانال های خاصی پیدا کنند به همین دلیل کوشش کنند، وقت های بیکاری و تنهایی خود را با فعالیت های متنوع ورزشی وهنری و فرهنگی و مانند آن پر کنند و نگذارند افسردگی و گوشه نشینی گریبان گیر شما شود.
** جوانان در این دوره در درون خود احساس بی ثباتی می کنند و با مشکلات هیجانی، اختلال رفتاری و مساله شرعی روبرو می شوند که نیاز است درکنار آنهامشاوری امین قرار گیرد.
کسانی که دارای تربیت صحیح و ایمانی پایدار باشند می تواند دوره بلوغ فطری و الهی را به راحتی پشت سر گذاشته و پیروز باشد.
د. بلوغ و گرایش های فطری و الهی
به طور کلی پایه گذاری های مهم در حیات، سعادت و شقاوت افراد اغلب مربوط به این دوره است. دوران بلوغ و جوانی دوران بروز احساسات مذهبی و تمایلات ایمانی و اخلاقی است و فرد دوست دارد خدا را بشناسد و عاشقانه پرستش کند.
روانشناسان دوران بلوغ را دوران ماوراء الطبیعه یا متافیزیک می نامند و این امر حتی در مورد افرادی که در خانواده های مذهبی نبوده و در چنان محیطی رشد نیافته اند صادق است. آرنولد گزل روانشناس معروف امریکایی می گوید بلوغ سن شکوفایی هاست و نوجوان متوجه امور عقلانی مذهبی و هنری می گردد.
در این دوره فطرت او همچنان بیدار و ذهن و عاطفه و روانش متوجه خداوند است، اما شرایط خاص زیستی و بیداری غدد او سبب می شود که او در اندیشه دیگری باشد و بین خیر و سعادت و انحراف دست و پا بزند که برخی در فرجام این تلاش برنده و برخی بازنده هستند. کسی که دارای تربیت صحیح و ایمانی پایدار باشد می تواند این دوره را به راحتی پشت سر گذاشته و پیروز باشد.
لذا فرقه ها از این فرصت بسیار مغتنم خداخواهی، احساسات پاک و شکوفایی استفاده کرده و آنها را در دام خود گرفتار می کنند.
اما اینکه در این بین دختران یا پسران زودتر جذب فرقه می شوند بازهم به روحیات دوران جوانی برمی گردد طبق نظر همه کارشناسان و روانشناسان روحیات احساسی در جنس مؤنث از مذکر بسیار قوی تر است، بدین خاطر زودتر احساسی شده و خود را ابراز می نماید.
نکته مهم مهارت های اجتماعی دختران است.
دختران در مورد مهارت های اجتماعی فهم و درک بهتری دارند. نسبت به ابراز احساسات دیگران حساس تر هستند. آن ها می توانند احساسات عمیق افراد را بخوانند و در اتفاقاتی که در بین اعضای خانواده رخ می دهد، درک بالاتری دارند. مطالعات نشان می دهد که دختران بیشتر علاقمند به خواندن حالات روحی افراد از روی صورت شان هستند اما پسران دوست دارند که به حرکات فیزیکی افراد دقت کنند.
دختران یاد می گیرند که چگونه احساسات افراد را متوجه شوند و خیلی هم در این کار مهارت دارند و از طرفی همدلی و درک بالاتری دارند؛ اما پسران سعی می کنند که به محیط اطراف بیشتر توجه کنند تا اینکه بخواهند حالات افراد مختلف را از روی صورت شان حدس بزنند. پسرها ذهن ساده تری دارند و همیشه در حال پنهان کردن احساسات خود از دیگران هستند.
لذا چنین به نظر می رسد که احتمالا دختران در موضوع جذب به فرقه ها(بویژه نوظهور)، آسیب بیشتری داشته باشند که نمونه آن جذب دختران به فرقه کره ای( کره جنوبی) بی تی اس(BTS) و کی پاپ می باشد که طبق گزارشات مختلف در ایران، بیشتر کسانی که به این فرقه گراش دارند دختران می باشند.
منبع: کتاب راه و روان1(پاسخ به پرسش های نوجوانان). نوشته محمد مهدی عباسی آغوی