فرقه پژوهی
فرقه های صوفیه از آغاز با شعار دوری از سیاست پا به عرصه اجتماع گذاشته و با این ترفند مسلمانان را از عرصه های سیاست دور کرده و به انزوا بردند.اما تاریخ نشان دهنده این است که اقطاب این فرقه ها در برهه های مختلف تاریخ برای تحکیم جایگاه اجتماعی خویش همراه با حکومت های ظلم تعامل داشته اند و در زمان معاصر نیز با جریان های استعماری هم مسیر گشته اند.
سیاست‌گریزی یکی از شعارهای معروف فرقه‌های مختلف صوفیه بوده است. اما تاریخ بیانگر این است که فرقه‌ها برای تداوم حیات و تقویت خود در طول زمان، فارغ از حق و باطل بودن قدرت های حاکم، سعی کرده‌اند مناسبات خود با آنها را تنظیم کنند.
فرقه صوفیه گنابادی نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند. از زمان ایجاد این انشعاب از فرقه نعمت اللهی، تاریخ شاهد مراوده اقطاب این فرقه با حاکمان دولت های مختلف بوده است.
1-مست علیشاه شیروانی و رحمت علیشاه شیرازی (حکومت قاجاریه)
محمد شاه قاجار که به کمک روسها و انگلیسی ها به تخت می نشیند ناگزیر می شود نسبت به دو رئیس معروف فرقه نعمت اللهی محبتی نشان بدهد. به همین اعتبار، شاه به میرزا آقاسی و میرزا نصرالله اردبیلی که از وابستگان فرقه نعمت اللهی هستند صدرات و صدرات المالکی می بخشد و به دو رئیس نعمه اللهی هم بهترین کمک مالی را می نماید.(1)
2- سلطان‌حسین تابنده رضاعلیشاه (ارتباط با حکومت پهلوی)
یکی از این ارتباط ها به دیدار محمد رضا شاه پهلوی با سلطان حسین تابنده معروف به رضاعلیشاه باز می گردد که ماجرای دیدار این چنین است که: نهم و دهم شهریور ١٣۴٧ به فاصله کمتر از بیست و چهارساعت، دو زلزله ۶ و ٧ ریشتری، دشت بیاض و شهر فردوس در استان خراسان بزرگ را لرزاند. این زلزله‌های شدید، خرابی و تلفات جانی زیادی داشت. به فاصله چند روز پس از زلزله، در حالی که سیل کمک‌ها از اقصی نقاط کشور راهی مناطق زلزله زده شده، شاه و فرح نیز سفری کوتاه به آنجا دارند.
١۴ شهریور، شاه همراه با اسدالله علم برای صرف ناهار راهی گناباد، مرکز فرقه دراویش گنابادی می‌شود. سلطان حسین تابنده معروف به رضاعلیشاه، که پس از پدرش ریاست فرقه را عهده دار شده، میزبان شاه بود. هلی‌کوپتر شاه در مقبره سران دراویش در بیدخت معروف به مزار سلطانی فرود می‌آید و مورد استقبال قطب فرقه صوفیه گنابادی، قرار می‌گیرد که تصاویر مربوط به این دیدار در فضای مجازی موجود است.
3- نورعلی تابنده مجذوب علیشاه (ارتباط با دولت موقت بعد از انقلاب)
نورعلی تابنده تحصیلات خود را تا دریافت دکترای حقوق در خارج از کشور ادامه داد. پس از بازگشت به کشور گرایش شدید لیبرالی پیدا کرده بود و به تشکیلات جبهه ملی پیوست. وی در ابتدای انقلاب وکالت عباس امیرانتظام (سخنگوی دولت موقت و جاسوس آمریکا) را عهده‌دار بود.
یک بار در اوایل دهه 70 شمسی به دلیل بعضی از اقدامات، دستگیر و به اتفاق بعضی از سران نهضت آزادی مدت کوتاهی در زندان به سر برد.
وی تشکیلاتی را پایه‌گذاری نمود که امروزه با حضور عناصری چون زارا نورانی، مصطفی آزمایش و شهرام پازوکی و صلاحی به فعالیت‌های سیاسی خود در جهت منافع فرقه گنابادیه و براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند. کما اینکه در فتنه ۸۸ به صف جریان برانداز پیوستند و تلاش کردند در کف خیابان ها با انقلاب مبارزه کنند.
یکی دیگر از حرکت های ضد نظام این فرقه، در تاریخ 30 بهمن 1396 در محله پاسداران تهران اتفاق افتاد. غائله ای که با تجمع و تحرکات جمعی از اعضای فرقه دراویش گنابادی به خشونت کشیده شد و درگیری آنها با مأموران امنیتی و انتظامی، منجر به تخریب اموال عمومی، خودرو‌های مردم و شیشه منازل و… گردید. در این جنایات وحشیانه، یکی از دراویش به نام «محمد ثلاث» با یک دستگاه اتوبوس به مأموران نیروی انتظامی حمله ور شد و آنها را زیر گرفت که به شهادت سه مأمور ناجا و یک بسیجی دلاور انجامید.
بعد از درگذشت نورعلی تابنده، اختلاف در این فرقه به اوج خودش رسید و نزاع بر سر قطبیت و قدرت بالا گرفت و وضعیت سیاسی این فرقه رو به افول نهاد، چرا که علیرضا جذبی قطب جدید این فرقه، برخلاف نورعلی تابنده که خط فکری تندی نسبت به نظام اسلامی داشت، خط فکری متفاوت و موافقی نسبت به نظام در پیش گرفته است و همین مسئله باعث ناراحتی برخی از دراویش از جمله مصطفی آزمایش و همراهانش نسبت به جذبی شده است. تا جایی که حتی قطبیت جذبی را زیر سوال برده و ادعا می کنند که قطب، شخص دیگری غیر از جذبی است.
پی نوشت:
1- واحدی، سیدتقی صالح علیشاه، درکوی صوفیان، ص257، نخل دانش، چهارم، 1392.